Page 7 - Бог малын сохор догол өвчнөөс сэргийлэх идэвхгүйжүүлсэн вакцины загвар бэлтгэн сорьсон дүн
P. 7
Бог малын сохор догол өвчнөөс сэргийлэх идэвхгүйжүүлсэн вакцины загвар 2013
бэлтгэн сорьсон дүн
II. ХЭВЛЭЛИЙН ТОЙМ
2.1. Түүх, тархалт
Энэ өвчний талаар 1574 онд анх мэдээлсэн ажээ. 19-р зууны үед энэ
өвчин нь Газрын дундад тэнгис орчмын уулархаг нутагт ихээхэн тархсан байжээ.
Италийн судлаач Metaxa 1816 онд La stornarella нэрээр анх мэдээлжээ.
Үүнээс хойш Итали, Испани, Швейцарь зэрэг оронд оношлогдож эмнэл зүй, эмгэг
жам, эмгэг анатомын, эпизоотологийн талаар Brusasco, Heesset Juille deneu нар
судалж, үүсгэгчийг нь J. Bridre, A. Danatien (1923) нар нээж энэ нь M. agalactiae
болохыг W. Wroblowaki (1931), E. Freundt (1955) нар тогтоожээ. Энэ өвчин Франц,
Швейцар, Итали, Испани, Югослав, Болгар, Румын, Алжир, Морока, Газар
дундын тэнгис, түүний сав газруудын улсууд, Энэтхэг, Хятад, Орос, Америк
тивийн зарим оронд тархсан байна. Орос улсад Фарзалиов ММ, Халимбеков ММ
(1936) нар энэ өвчний талаар анх мэдээлсэн байна. 1871 онд Италийн Brusaso
нар өвчтэй малын сүүнээс, 1891 онд Marra нар үүсгэгчийг судалж байсан ч сохор
доголын үүсгэгч гэж бүрэн зөвшөөрүүлж чадаагүй байна. 1912 онд Carre
өвчилсөн малын үеийн шингэнд сохор доголын үүсгэгч агуулагддагыг тогтоожээ.
Bridre нар /1923/ сохор доголын үүсгэгчийн тухай ойлголтыг бүр тодруулж үхрийн
цээж өвчний үүсгэгчтэй адил төстэй болохыг нотолжээ. Эд нар өвчтэй малын
үеийн шингэнээс бактерийн шүүрээр шүүж үүсгэгчийг гарган авч 7.8 - 8.0 pH-тай
мартений шөлөнд лактоз 2%, 15-30% ийлдэс нэмж өсгөвөрлөх нь тохиромжтой
болохыг нотолжээ. Гадаадын зарим судлаачид сохор доголын үүсгэгчийг вирус
гэж үздэг байсан ба тахианы үр хөврөл, эсийн өсгөвөрт өсгөвөрлөж байжээ.
Өвчин үүсгэгчид мэдрэмтгий амьтдын талаар судлаачид янз бүрийн
саналтай байдаг. Сохор доголоор туулай өвчилсөн тухай Gellit нар (1907)
мэдээлсэн байдаг ба Фарзалиев М.М. (1962) туулай ялангуяа бүжин өвчлөмтгий
гэж бичсэн байна. (1. 2. 8)
Манай улсад 1955 оноос Ч. Дамдинсүрэн нар судалж нян судлалын аргаар
оношлож, үүсгэгчийг гаргаж аван тэдгээрийг өсгөвөрлөх тэжээлт орчнуудын
жорыг зохиож, вакцины технологийг боловсруулан “Бог малын халдварт агалакти
өвчин” сэдэвт бүтээл туурвиж 1974 онд дэд докторын зэрэг хамгаалжээ. (3.9)
Цэрэндоржийн Батболд 5
