Page 124 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

birikib, geksametilentetraamin hosil qilishi va bog‘langan ammiak shakldagi

azotning miqdoriga ekvivalent mikdorda nitrat kislotaning ajralishiga

asoslangan. Kislota mikdori ishqor bilan titrlab aniqlanadi. Sarflangan ishqor

mikdori bо‘yicha azotning % larda ifodalangan mikdori aniqlanadi. Yalpi

azot miqdorini toiish uchun natija ikkiga kо‘paytiriladi. Namlik va erimaydigan

chо‘kma mikdori natriyli selitradagi kabi aniqlanadi.

Ammiakli selitra va yana bir qator о‘g‘itlar granulalangan holatda

chiqariladi. Granula darajasini aniqlashning oddiy usullaridan biri quyidagicha:

о‘g‘it solingan xalta 1,5 m balandlikdan yerga tashlanadi va 5 mm teshikchali

elakda 2 daqiqa davomida elanadi. О‘g‘itning sochiluvchanligi quyidagi formula

asosida topiladi:

X = G – G 1 /G x 100,

bu yerda: G - xaltadagi ammiakli selitraning umumiy og‘irligi, kg;

G 1 - elakda qolgan kesakchalar og‘irligi, kg.

Ammoniy sulfat va ammoniy xloridlar azotni faqat ammiak shaklda tutgani

bois ulardagi azot mikdori formalin usulida topiladi. О‘g‘itlarning nordonligi

metil qizili indikatori ishtirokida о‘yuvchi natriyning 0,1 n. li eritma-si bilan

titrlash asosida aniqlanadi. Zararli rodanli birikmalar miqdorini aniqlashda temir

xloridning 10% li eritmasi ishlatiladi: och pushti rangning paydo bо‘lishi ayni
birikmalar mavjudligidan dalolat beradi.

Mochevina — yuqori konsentrlangan о‘g‘it bо‘lib, andaza bо‘yicha 46%
azot va 1% dan kam biuret (zararli modda) tutadi. Tarkibidagi azot suvli

eritmani SO 2 tо‘la chiqib ketguncha sulfat kislota qо‘shib qizdirish yо‘li bilan
aniqlanadi. Bunda amid shakldagi azot ammiak shakliga о‘tadi va uning mikdori

formalin yordamida aniqlanadi.

Hozirgi paytda mochevina tarkibidagi azotni timol-ftalein eritmasi

yordamida aniqlash keng tarqalgan. Biuret mikdori esa mis sulfat, Segnet tuzi,

о‘yuvchi natriy va kaliy iodidlarning aralash eritmasini qо‘shib FEKda, yashil

124