Page 128 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

raqamlarni chop etuvchi qurilmaga uzatiladi. Olingan natijalar diagramma

holatida ham tasvirlanishi mumkin.

Agrokimyoviy tahlillar ichida nitratlarni aniqlash muhim о‘rin tutadi.

Ma’lumki, nitratlar о‘simliklarning ildiz oziqlanishida muhim

komponentlardan biri bо‘lishi bilan bir qatorda atrof-muhitning ifloslanishiga

zamin yaratadigan manbadir. Ular sabzavot, meva va poliz ekinlarining

tо‘qimalarida tez va oson tо‘planib, iste’molchilarning zaharlanishiga sabab

bо‘lishi ham mumkin. Hozirgi kunda tuproq va о‘simlikdagi nitratlar miqdorini

aniqlashda zamonaviy ion selektiv usullar keng ishlatiladi.

Institutda mikroelementlar mikdorini aniqlash zamonaviy usullar

yordamida bajariladi. Bu elementlar atrof-muhitda juda kam miqdorda

uchrasada, о‘simliklar oziqlanishida muhim о‘rin tutadi.

Zp, So, Mp, G‘ye, Mo, Si kabi elementlarning tanqisligi faqat о‘simlik va

tirik organizmlarning kasallanishiga sabab bо‘lmasdan, inson organizmida ham

turli-tuman xastaliklarni yuzaga keltiradi.

Hozirgi kunda mikroelementlar konsentratsiyasini о‘lchash uchun

zamonaviy atom absorbsion spektrometr ishlatilmoqda. Germaniyaning mashhur

«Kar1 Zeis» firmasining EHM va chop etuvchi qurilma bilan jihozlangan AAS—

30 rusumli spektrometrining ishlash tartibi tekshirilayotgan namuna tarkibidagi
atomlar chiqaradigan yorug‘likning aniqlanayotgan element atomlari

tomonidan yutilishiga asoslangan. Monoxromatik yorug‘lik dastasi alanga
ustidan о‘tkaziladi va tarkibida mikroelementlari bо‘lgan eritma ingichka

kapillyarlar yordamida alangaga purkaladi. Eritmadagi zlementlar atom holiga
о‘tadi va ular konsentratsiyasiga mos ravishda alanga rangining intensivligi

о‘zgaradi. Asbobning fotoelementlari yorug‘lik oqimi kuchining sezilar-sezilmas

о‘zgarishini ham sezadi va bu о‘zgarishlar EHM yordamida elektr signallariga

aylantiriladi hamda biz qо‘llaydigan birlik (% yoki mg/kg) larda ifodalanadi.

Qishloq xо‘jaligida muhim ahamiyatga ega bо‘lgan mikroelementlardan

tashqari, og‘ir metallar deb nomlanadigan elementlar guruhi mavjud bо‘lib, ular

128