Page 127 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

Zamonaviy usullar bu tahlillarning samaradorligini keskin oshirish, namunalar

va eritmalarni aniq dozalarda olish bilan bog‘liq analitik xatolarni

kamaytirish imkonini beradi. О‘zbekiston Davlat yer resurslari qо‘mitasi

tasarrufidagi Tuproqshunoslik va agrokimyo Davlat instituti analitik

markazining ishlash tizimi namunalarni avtomatik ravishda uzatuvchi «Srekol-

11» - fotokolorimetri, «G‘larho-40»-alangali fotometri, S-115 atom absorbsion

spektrometri va Polshaning YE1wro firmasida ishlangan ionometr kabi

apparatlarni о‘z ichiga oladi. Texnologik zanjirga sulfat ionlarini aniqlash,

«G‘1arho-40» apparatida natriyni tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri, S-115 yordamida

magniyni atom-absorbsion yо‘l bilan aniqlash kabi zamonaviy usullar xam

kiritilgan. Tuproqdagi oson о‘zlashtiriladigan oziq moddalar miqdorini aniqlash

qо‘llaniladigan о‘g‘itlar me’yoriga tuzatishlar kiritish imkonini beradi.

Tuproqdagi oziq moddalar miqdorini kо‘rsatuvchi asosiy indikator -

о‘simlikning о‘zidir. Tuproq va о‘simliklar tahlili ma’lumotlari asosida

о‘simliklarning tuprokdan oziq moddalarni о‘zlashtirishi va bu jarayonda oziq

moddalar tanqisligi tо‘g‘risida fikr yuritish mumkin.

Azot, fosfor va kaliyning yalpi miqdorini aniqlash о‘simliklarni tahlil

qilishning keng tarqalgan kо‘rinishidir. Lekin ba’zi hollarda о‘simlikning

turli qismlaridagi mineral azot va fosfor tarkibini aniqlashga ham tо‘g‘ri keladi.
Bunday muhim kо‘rsatkichlarni aniqlash tabiiyki, kо‘p vaqtni talab qiladi.

Zamonaviy ADM-300 rusumli avtomat liniya bu muammoni oson hal qiladi.
Germaniyada tayyorlangan bu moslama azot, fosfor, kaliy va natriyning tuproq

va о‘simlikdagi yalpi hamda harakatchan birikmalarini yuqori aniqlikda, qisqa
muddatda aniqlaydi. Namuna va reaktivlarning peristaltik sо‘rg‘ichlar yordamida

о‘ta aniq miqdorda uzatilishi moddalarni dozalash paytida yuzaga keladigan

xatolarga barham beradi va bir paytning о‘zida bir nechta elementning

aniqlanishini ta’minlaydi. Tahlil jarayonlari fotokolorimetr va namuna yig‘gich

bilan ulangan protsessor orqali avtomatik tarzda boshqariladi va natijalar

127