Page 141 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

16-jadval
Kuzatishlar soni 30 dan ortiq xolatda ikki о‘rtacha farqi xaqqoniyligi
(barcha mavjud xolatga nisbatan % da)
D/mD % D/mD % D/mD % D/mD %

0.2 57.9 0.8 78.8 1.4 91.3 2.0 97.7

0.3 61.8 0.9 81.3 1.5 93.8 2.1 98.2

0.4 65.5 1.0 84.1 1.6 94.5 2.2 98.6

0.5 69.2 1.1 86.4 1.7 95.5 2.4 99.2

0.6 72.6 1.2 89.0 1.8 96.4 2.6 99.5

0.7 75.8 1.3 80.3 1.9 97.1 3.0 99.9

Agarda farq о‘zining xatosidan ikki barobar katta bо‘lsa, (kuzatishlarning

xuddi shu sonida) farqning xaqqoniyligi 97.7% yoki 100 tadan 97.7 xolatda

aniqlanadi. D/m D=3 bо‘lganda farqning xaqqoniyligi 99.9% gacha о‘sadi.

Bundan quyidagini xulosa qilish mumkin, о‘rtachalar farqi о‘z xatoligiga teng

yoki qanaqadur songa katta bо‘lsa, shunga mos ravishda farqning xaqqoniyligi

(yetarli kuzatishlar sonida) butkul aniq extimolga teng bо‘ladi. Kuzatishlar soni

20-30 dan kam bо‘lgan sharoitda t kriteriylik Styudent taqsimotini qо‘llash kerak. t

ning qiymati erkin xadlar darajasi va extimol darajasiga bog‘liq.(16-Jadval).

Oddiy о‘tkaziladiga dala va vegetatsion tajribalarda variantlar soni l=8-10,

takrorlanishlar soni n=4-6, erkin xadlar darajasi (l-1), (n-1) о‘rtacha (8*4)=32 teng,

bu о‘rtacha extimollik 0.95 bо‘lganda (Dospexov tomonidan qabul qilingan) 2 m D

ga tо‘g‘ri keladi.

Xuddi shu extimollik, ammo erkinlik darajasi soni, bizning misoldagi 9 ga

teng bо‘lganda, t kriteriysi 2.3 m D ga teng keladi.

Shunday qilib, ma’lumotlarni qayta ishlashning bu metodida t kriteriysi

ob’yektiv kо‘rsatkich hisoblanadi, chunki bir xil extimol, lekin erkinlik darajasi

turlicha bо‘lganda t ning butunlay aniq miqdori olinadi.

141