Page 146 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik
P. 146
mahsulotlar sifatiga ta’sirini aniqlaydi.
Ayni masalalarni hal qilishda agrokimyo fani biologiya, fizika, kimyo,
matematika kabi aniq fanlarga suyangani holda, о‘zining maxsus tadqiqot
usullaridan foydalanadi.
Agrokimyoviy tadqiqotlar qо‘yilgan maqsad va vazifalaridan kelib chiqqani
holda laboratoriya, vegetatsiya, lizimetr va dala tajribalari kо‘rinishida amalga
oshiriladi.
Umuman olganda, har qanday ilmiy-izlanishlar nazariy yо‘l bilan yoki
eksperiment shaklida amalga oshiriladi. Agrokimyo fanidagi о‘rganiladigan
muammolarning turli-tuman va murakkab bо‘lishi nazariy tushunchalar va
eksperimentlar о‘rtasida keskin chegara qо‘yishii qiyinlashtiradi, yoki
boshqacha aytganda, tadqiqotning bu ikki turini bir-biridan ajratib, yakkalab
о‘rganib bо‘lmaydi.
Agrokimyoviy tadqiqotlarda nazariy fikr va mulohazalar kuzatish va
tajribalar uchun asos bо‘lishi bilan bir qatorda, eksperimentlarning natijalarini
umumlashtirish, nazariyaning rivojlanshiga turtki bо‘ladi.
Agrokimyo fani muayyan muammoning nazariy asoslarini ishlab chiqishda
ilmiy tadqiqotlarning kuzatish va tajriba kabi kо‘rinishlaridan keng foydalanadi.
Kuzatish - hodisaning (masalan, о‘simliklarning rivojlanishi, iqlim
elementlaridagi о‘zgarishlar va h.k.) tadqiqotchini qiziqtirgan tomonlarini
miqdor yoki sifat jihatidan hisobga olish, uning holati, belgisi yoki xossalarini
batafsil qayd qilib borishdir. Hodisaning belgi yokihossalarini kuzatish va
hisobga olishda о‘lchashning turli-tuman imkoniyatlaridan foydalaniladi.
Masalan, kuzatish ishlari ob-havoni kuzatish stansiyalarida havo va tuproq
harorati, yog‘in-sochin miqdori, shamolning yо‘nalishi va kuchini aniqlash,
dehqonchilikda ekinlarning begona о‘tlar bilan ifloslanganlik darajasini
belgilash, tuproqdagi namlik va oziq moddalar miqdorini aniqlash tarzida
amalga oshirilishi mumkin. Barcha hollarda ham kuzatish bizga hodisaning
miqdoriy yoki sifat kо‘rsatkichlarini kо‘rsatadi xolos, lekin ularning
146
