Page 143 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

Shuning uchun hosil ma’lumotlarini matematik qayta ishlash muxim vazifa

hisoblanadi. “Odatda” qо‘pol metodik xatolik sababli, olingan ma’lumot

shunchalik о‘zgaradiki, unga xech qanaqa matematik qayta ishlash yordam bera

olmaydi. Bunday sharoitda yagona tо‘g‘ri yо‘l tajribani boshidan qayta kо‘rib

chiqish.

4.3. Korrelyatsiya koeffitsenti

Taqqoslanayotgan arayonlar orasida о‘zoro bog‘liqlikni о‘rnatish, misol

uchun paxta hosildorligi bilan tuproqdagi fosfor kislotasi о‘zlashishi yoki azotning

mavjudligi, shuningdek tuproqni chopish chuqurligi, korrelyatsiya koeffitsentida

aniqlanadi ( bog‘liqlik kо‘rsatkichi). U lotincha r xarfi bilan belgilanadi. Butunlay

tо‘g‘ri bog‘liqlikda r=1.0, teskarida r=-1.0, qisman xolatda -1 dan 1 gacha

oraliqdagi qismatlarga ega bо‘ladi.

Korrelyatsiya kо‘rsatkichi quyidagi kо‘rsatkich bilan hisoblanadi:

v v
r   1 2
  v 2 2
2
v
1
Hisob kitobni qiyinlashtirmaslik uchun, Konstantinov va Sokolov tomonidan

keltirilgan Krasnokutskiy tajriba stansiyasini olamiz.
Bug‘doy hosildorligi va turli navlar uchun boshoq zichligi orasida

bog‘liqlikni aniqlash kerak bо‘lsin.
О‘rtachalardan siljishni aniqlagandan sо‘ng, juft qilib kо‘paytirib yig‘ib

chiqamiz  v 1 v .
2
v ni topamiz.
v va
Siljishlarni kvadratga oshirib,  1 2  2 2
 . 0 698  . 0 698 . 0 698
r       . 0 96  . 0 035
. 0 0438 * 12 . 07 . 0 597 . 0 727

Korrelyatsiya koeffitsenti xatoligi quyidagi formula bilan topiladi:


1 r 2
m  ;
r
n
Keltirilgan misoldan kо‘rinib turganidek, bug‘doy hosili va boshoqlar zichligi

orasida isbotlangan yuqori teskari bog‘liqlik mavjud.

143