Page 28 - TUPROQSHUNOSLIK 2024 (2)

15-rasm. Botqoq tuproqlar.
Bu tuproqlar boʻz tuproqlar poyasidagi sizot suvlari yyer yuziga juda yaqin,
xatto ayrim joylarda yyer yuziga chiqib yotgan yyerlarda paydo boʻladi. Bunday

maydonlar oz boʻlib, eski sholipoyalargina yuqoridagi tuproqlarni hosil qiladi.
Botqoq-voha tuproqlari tipi ikkita tipchadan iborat
1. Sugʻoriladigan botqoq tuproqlar.
2. Botqoq-voha tuproqlari.

Sugʻoriladigan botqoq tuproqlar oʻz navbatida allyuvial tartibotdagi
sugʻoriladigan illashgan-botqoq tuproqlar, allyuvial tartibotdagi sugʻoriladigan

torfli-botqoq tuproqlar, soz tartibotdagi sugʻoriladigan torfli-botqoq tuproqlarga
boʻlinadi. Botqoq voha tuproqlari esa allyuvial va soz tartibotlaridan iborat.
Boʻz tuproqlar poyasining sizot suvlari yyer yuziga yaqin boʻlgan joylarida
oʻtloqi tuproqlar hosil boʻladi. Sizot suvlarining tartibotiga koʻra allyuvial va soz

tartibotidagi oʻtloqi tuproqlarga ajratiladi. Ammo bu tuproqlar hozir oʻzlashtirish
natijasida deyarli sugʻoriladigan oʻtloqi, oʻtloqi-vaqa va boshqa tuproqlarga aylanib
ketgan.

Oʻtloqi-voha tuproqlari.
Sugʻoriladigan oʻtloqi tuproqlar bilan oʻtloqi-voha tuproqlari bir-biridan
shartli ravishda ajratiladi. Bu esa sugʻorma suvning tarkibidagi loyqaga va daryo

yotqiziqlariga bogʻliqdir. Sugʻorma suv tarkibidagi loyqa koʻp boʻlsa, agroirigatsion
yotqiziqlar tez toʻplanadi, qalinligi ortadi, aksincha, tiniq suv bilan uzoq vaqt
sugʻorilishiga qaramay agroirigatsion qatlam yupqa boʻladi.

Oʻtloqi-voha tuproqlarining morfologik belgilari quyidagicha: 30 sm
chuqurlikda qoʻngʻir dogʻlari boʻlgan toʻq boʻz rangli haydov qatlami yirik donador,
kesaksimon strukturaga ega boʻlib, hamma joyda koʻmir va sopol qoldiqlari
uchraydi. Uning ostida (100 sm) qora-qoʻngʻir, sargʻich dogʻlari boʻlgan chipor

28