Page 40 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

Dispergator og‘irligi esa oddiy proporsiya yo‘li bilan topiladi.
25 ml – a gr

1000 – x

X= 1000  а
25
bu erda, a-chinni piyoladagi quruq qoldiq.
Mana shu topilgan miqdor oxirgi guruh zarrachadan olib tashlanadi.

SHu tartibda aniqlangan har qaysi guruh zarrachalarning foiz miqdori
quyidagicha hisoblanadi:

x = а 1000 100
b c 
bu erda,

x-ma’lum kattalikdagi mexanik zarrachalar miqdori, % hisobida;
a -zarrachaning haqiqiy og‘irligi, gramm hisobida;
v - pipetka hajmi, ml hisobida;
s – tahlil uchun olingan absolyut quruq tuproq, gramm hisobida;

1000 -suyuqlikning umumiy hajmi, ml da;
100-foizga aylantirish koeffitsienti.

Mexanik tahlil natijalarini quyidagi jadvalga yozish tavsiya etiladi.

Tuproq va uning tavsifi Chuqurlik, sm Silindr raqami Chinni piyolachalar raqami Zarrachalar kattaligi,mm Chinni piyolachaning sof og‘irilig, g Chinni piyolachaning zarracha bilan og‘irligi, gda Zarracha guruhlarining og‘irligi, g da Sof zarra og‘irligi, g da (A-V)* Zarrachaning miqdori % hisobida

Demak, pipetka yordamida mexanik tahlil qilgan vaqtimizda

elakchadagi zarrachalar bilan hammasi bo‘lib 6 xil zarralar aniqlanadi,
ya’ni 1-0,25, 0,25-0,1 (elaklarda), 0,05-0,01 (sekundlik) 0,01-0,005
(minutlik), 0,005-0,001 (soatlik) va 0,001 mm dan kichik (sutkalik)
zarrachalar ajratiladi. Bu oltita guruh mexanik zarrachaning umumiy

miqdorini (foiz hisobida) 100 dan ajratib tashlash natijasida, ettinchi 0,01-
0,05 mm kattalikdagi zarracha topiladi.
Masalan, mexanik tahlil natijasida quyidagi ma’lumotlar olindi.

Zarrachalar kattaligi, mm; miqdori, % hisobida