Page 41 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

1 – 0,25 2,51

0,25 – 0,1 8,15
0,05 – 0,01 35,11
0,01 – 0,005 18,19

0,005 – 0,001 15,03
<0,001 8,07

6 ta zarracha miqdorining yig‘indisi – 87,07% ga teng, topilishi kerak
bo‘lgan zarracha 0,1-0,05 mm (mayda qum), miqdori esa 100,00-
87,06=12,94% ga teng bo‘ladi.
Olingan ma’lumotlarga asoslanib tuproqning qaysi mexanik tarkibiga

mansubligi 11-jadval asosida aniqlanadi.
11-jadval
Tuproqlarning mexanik tarkibiga ko‘ra klassifikasiyasi

(N.A.Kachinskiy, 1957)

Fizik loy miqdori (<0,01 mm), % Fizik loy miqdori (>0,01 mm), %
Tuproqlarning
Podzol- Cho‘l Sho‘rtoblar Podzol- Cho‘l Sho‘rtoblar mexanik tarkibi
lashgan zonasidagi va kuchli lashgan zonasidagi va kuchli bo‘yicha
qizil va sho‘rxok qizil va sho‘rxok nomlanishi
sariq sariq
Tuproqlar
0-5 0-5 0-5 100-95 100-95 100-95 Sochilma qum
5-10 5-10 5-10 95-90 95-90 95-90 Yopishqoq qum
10-20 10-20 15-10 90-80 90-80 90-85 Qumloq
20-30 20-30 15-20 80-70 80-70 85-80 Engil qumoq
30-40 30-45 20-20 70-60 70-55 80-70 O‘rtacha qumoq
40-50 45-60 30-40 60-50 55-40 70-60 Og‘ir qumoq
50-65 60-75 40-50 50-35 40-25 60-50 Engil loy (soz)
65-80 75-85 50-65 35-20 25-15 50-35 O‘rtacha loy (soz)
>80 >85 >65 <20 <15 <35 Og‘ir loy (soz)

Olib borilgan mexanik tahlil ma’lumotlari ulardan foydalanishni
osonlashtirish, olingan ma’lumotlarni ixchamlashtirish va ular asosida

zarur tadbirlarni ishlab chiqish maqsadida rasmiylashtiriladi. Olingan
ma’lumotlar jadval tariqasida beriladi, lekin keyingi vaqtlarda mexanik
elementlarning tuproq qatlamlarida tarqalishini aniq ko‘rsatish maqsadida

mexanik tahlil ma’lumotlarini tuproq profili bo‘yicha turli grafiklar
ko‘rinishida ifodalash ommalashmoqda (8-rasm).

38