Page 84 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

erlarda birmuncha sekinlashib, uning ko‘rsatkichlari bilan qo‘riq erlardagi
taqirli tuproqlarga yaqinlashadi.

21-jadval

Taqirli tuproq haydalma qatlamining uvoqlanishi (agregatlarga
bo‘linishi), tuproq vazniga nisbatan foiz hisobida

(J.Ikromov ma’lumoti, 1983)

Kesma raqami, Tuproq Bo‘lakchalar, mm 1-10 mm,
tuproqning namligi, 50 50-30 30-10 10-5 5-3 3-1 1 mm agregatlar
madaniy holati % yig‘indisi

2-kesma.
Taqirli, qo‘riq 16,6 - 5,3 20,0 18,9 15,0 26,6 14,2 60,5
er
5-kesma.
Taqirli, 16,6 14,7 8,9 23,7 16,4 15,7 11,7 8,7 43,8
sug‘orish
muddati – 10 yil
3-kesma.
Taqirli,
sug‘orish 16,8 17,0 13,2 21,5 15,7 11,8 12,5 8,3 40,0
muddati – 20 yil
1-kesma.
Taqirli,
qadimdan 20,2 - 7,7 13,7 25,8 19,2 21,7 11,6 66,7
sug‘orilayotgan
er

6-kesma.
Taqirli, partov 18,3 13,3 7,9 24,5 18,4 10,1 15,8 10,1 44,4
er

Shunday qilib, sug‘orish, mineral va organik o‘g‘itlarning keng
qo‘llanilishi tuproqning kimyoviy, fizikaviy va meliorativ holatlarini
yaxshilabgina qolmasdan, balki ularning texnologik xususiyatlarini ham

yaxshilar ekan.
Cho‘l tuproqlarining qatqaloq hosil qilishga moyilligi, asosan, uning
namlanish darajasi bilan bog‘liq bo‘ladi. Tuproqdagi namlikni sarflanishda
qanchalik saqlasak, qatqaloq hosil bo‘lish jarayonini shunchalik

kechiktirgan bo‘lamiz. Buning uchun ekin maydonlari sug‘oriladigan yoki
yog‘in-sochinlardan so‘ng darhol yumshatilishi lozim, aks holda qatqaloq
madaniy ekinlarning keyingi rivojini batamom to‘xtatadi.

79