Page 140 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

shudgor oldidan tuproqqa solinadi. Kuzgi shudgorda fosforli o‘g‘itlar

tuproqning 30-35 sm chuqurlikdagi qatlamiga tushadi va o‘simlikning
ildiz tizimi shu chuqurlikdagi fosfordan bemalol foydalanadi.

Tadqiqotlar asosida fosforli o‘g‘itlarning bir qismini chigitni ekish bilan

birgalikda qo‘llash paxta hosildorligini gektariga 2,5-3,0 s ga oshirish
aniqlangan.

Shuningdek, fosforli o‘g‘itlarni zahiraviy qo‘llashda, o‘g‘itning to‘rt

yillik meyori (1204) birdaniga tuproqqa berilsa, o‘simliklar yaxshi
rivojlanib, serbarg va ser ko‘sak bo‘lib rivojlangan.

Fosforli o‘g‘itlar tuproq tipiga bog‘liq ravishda 3 dan 10 s/ga gacha

qo‘shimcha hosilni shakllantiradi. Fosforli o‘g‘itlar samaradorligi va
tuproqdagi xarakatchan fosfatlar o‘rtasida korrelyativ bog‘liqlik

mavjudligi aniqlangan. Fosforli o‘g‘itlar xarakatchan fosfor bilan past va

o‘rtacha ta’minlangan tuproqlarda ko‘proq samara beradi.
Tuproqdagi xarakatchan fosfatlarning miqdori asosida fosforli

o‘g‘itlar meyorini tabaqalashtirish paxtadan mo‘l va sifatli hosil olishini

kafolatlaydi (24-jadval).
24-jadval

Agrokimyoviy xaritanoma ma’lumotlari asosida fosforning

yillik me’yorini hisoblash

Tuproqning xarakatchan fosfor Tuzatish O‘g‘it meyori, kg/ga
bilan ta’minlanganligi, mg/ga koeffitsienti Yo‘riqnoma Xaritanoma
bo‘yicha bo‘yicha
Juda kam 0-15 1,50 116 174
Kam 16-30 1,25 116 145
O‘rtacha 31-45 1,00 116 116
Ko‘p 46-60 0,75 116 85
Juda ko‘p 60 dan ko‘p 0,50-0,30 116 58-35

Paxtadan yuqori va sifatli hosil yetishtirishda fosforli o‘g‘itlarning
ahamiyati katta. Ko‘p sonli dala tajribalari ma‘lumotlarining

ko‘rsatishicha, fosforli o‘g‘itlar hisobiga bo‘z tuproqlarda 2-3 s/ga,

o‘tloqi tuproqlarda 3-5 s/ga, ayrim allyuvial tuproqlarda esa, 6-7 s/ga
qo‘shimcha paxta hosili olis mumkin.

140