Page 176 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

ta’minlovchi trubalar o‘rnatiladi. Lizimetrning yer osti qismi suv

o‘tishini va haroratning o‘zgarib turishini oldini olishi uchun puxta
izoliyatsiya qilingan bo‘lishi kerak.

4. Olib boriladigan ilmiy ishning maqsadidan kelib chiqqan xolda

tajribalar shudgor qilib quyilgan va turli ekinlar bilan egallangan
lizimetrlarda o‘tkazilishi mumkin. Ayrim xollarda lizimetrlarga daraxt

va buta ko‘chatlari ham ekib ilmiy tadqiqotlar olib boriladi. Shuning

uchun lizimetrlar orasidagi masofa o‘simliklarni normal o‘sib
rivojlanishi uchun belgilangan sharoitlarga mos kelishi lozim.

Lizimetrlarga hayvonlar va qushlardan himoyalanish uchun qo‘shimcha

maxsus jihozlar o‘rnatiladi.
5. Lizimetrlarda ilmiy tadqiqotlar olib borilganda atmosfera yog‘ini

miqdorini hisobga olish, ya’ni uchyot o‘tkazish muhim jarayon

hisolanadi. Shundan kelib chiqqan holda lizimetrik tadqiqotlar olib
boriladigan joy yog‘in to‘plovchi uskuna, ya’ni “dojdimer” o‘rnatiladi.

6. Ayrim xollarda katta xajmdagi namlikni tashishda vujudga

keladigan noqulayliklarni oldini olish hamda eksprimentlarni tez va
sifatli o‘tishini ta’minlash uchun lizimetrlar laboratoriyalarga yaqin

joylarga quriladi.
Ayrim lizimetrlarni bir-biridan farqlantiradigan asosiy belgilarga

ularni tuproq va jinslar bilan to‘ldirish usullari bilan belgilanadi. Bu

belgilarga ko‘ra ular ikkita asosiy toifaga bo‘linadi:
1) Tabiy tuzilishga ega tuproq va jinslar bilan to‘ldirilgan lizimtrlar

2) Tuproq uyumi bilan to‘ldirilgan lizimetrlar

Konstruksion tuzilishga ko‘ra lizimetrlar quydagi guruhlarga
bo‘linadi:

1) Beton yoki g‘ishtli
2) Metalli yeki qisman ruxli

3) Varonkasimon lizimetrlar

Lizimetrlar o‘z konstruksiyasi va tuzilishiga ko‘ra tuproqsiz,
tuproqli, hamda pastki shag‘alli qatlamlardan iborat bo‘ladi. Shuningdek

pastki qismida suv o‘tkazuvchi turubalar joylashtiriladi. Bunday

lizimitrlarda xar qanday melioratsiyaga oid tajribalarni olib borish
mumkin.

176