Page 20 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

variantlari bir yoki bir necha variantlar bilan taqqoslanadi. Bu variantlar

kontrol yoki standart varianti deb yuritiladi.
Odatda kontrol variant sifatida ishlab chiqarishda keng joriy etilgan

variant tanlanadi. Ya’ni, yangi tavsiya e’tilayotgan texnologiya mavjud

texnologiyadan ustunlikka ega bo‘lishi lozim. Ayrim tajribalarda kontrol
variantlar bilan birga absolyut kontrol variant (mutloq nazorat) ham

mavjud.

Absolyut kontrol variant omillarga yoki yangi texnologiyalarga
to‘g‘ri iqtisodiy baho berish uchun zarur. Absolyut nazorat varianti

bo‘lmasa, mineral o‘g‘itlar samaradorligini to‘g‘ri baholab bo‘lmaydi.

Masalan, agrokimyoviy tajribalarda mineral o‘g‘itlar mutloq kontrol
variantga solinmaydi va mineral og‘itlar samaradorligi mutloq kontrol

variantga nisbatan o‘rganiladi.

Sug‘orish bilan bog‘liq dala tajribalarida absolyut nazorat variantida
sug‘orish olib borilmaydi va sug‘orish meyorining samaradorligi mutloq

nazorat variantiga taqqoslash yo‘li bilan aniqlanadi.

Dala tajribalarining asosiy elementlari. Dala tajribalari o‘zining
oldiga qo‘ygan muammo va maqsadlarining turlariga qarab, qishloq

xo‘jalik ishlab chiqarishiga keltiradigan foydasi ham har xil bo‘ladi.
Shuning uchun dala tajribalarida o‘rganilayotgan omillaming ta’siri,

ya’ni ilmiy ishning mavzusi aniq, dolzarb bo‘lishi, tajribadan olingan

natijalar ham shu tabiiy talablarga to‘g‘ri javob berishi kerak. Dalada
o‘tkaziladigan tajriba ishlari o‘zlarining texnika bilan ta’minlanish

jihatidan amaliy sharoitga qanchalik yaqin tursa, ulaming natijasi ham

ishlab chiqarishning bevosita talablariga shunchalik aniq javob bera
oladi.

Dala sharoitida o‘tkaziladigan har bir tajribaning ilmiy qiymati,
miqdori va natijalarining ishlab chiqarishga joriy etish darajasi ko‘p

jihatdan mavjud bo‘lgan uslubiyatga amal qilinishiga bog‘liq.

Tajribadan olinayotgan ma’lumotlami yanada to‘ldirish maqsadida
o‘rganilayotgan ba’zi bir omillar mayda bo‘laklarga bo‘linib, alohida

uslubiy ko‘rsatmalar orqali bajariladi va ma’Iumotlar jamlanib, to‘liq

hamda aniqroq xulosalarga kelinadi.

20