Page 32 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

ILMIY AGROKIMYONING KUZATISH USULLSRI

Ilmiy agrokimyoning boshqa fanlardagi mavjud kuzatish usullaridan

keskin farq qiladigan va o‘ziga xos bo‘lgan bir necha xil uslublari bo‘lib,

bu uslublaming o‘zi ham mazmuni va maqsadi bo‘yicha, bajarilishi bilan
bir-biridan farq qiladi. Ilmiy agrokimyoning asosan quyidagi kuzatish

usullari agrokimyoda, o‘simlikshunoslikda, dehqonchilikda keng

qo‘llaniladi:
1. Labaratoriya,

2. Vegetatsion,

3. Lezimetrik,
4. Dala tajriba.

Ushbu kuzatish usullari orqali qishloq xo‘jalik o‘simliklari ustida

kuzatish ishlari olib boriladi, ma’lumotlar olinadi va shu ma’lumotlar
asosida aniq kuzatish olib borilgan xo‘jalik va konkret sharoit uchun

tavsiyalar beriladi. Labaratoriya kuzatish usuli, asosan hamma sohalarda

o‘rganilayotgan faktlar va ulaning qishloq xo‘jalik ekinlarining
urug‘lariga, o‘simliklarga ta‘siri labaratoriya sharoitida o‘rganiladi.

Bunda ma’lum bir sharoit yaratilib, aniq xulosa olish mumkin. Misol
uchun chigitlarning unuvchanlik darajasini aniqlash. Bunda chigitning

unishi uchun zarur bo‘lgan namlik, yorug‘lik va harorat sun’iy ravishda

yaratiladi. Ushbu maqsadlardagi tajribalar termostadlarda, bokslarda, ob
- havo kameralarida o‘tkazilib, sun’iy usulda yaratilgan faktor sozlab

turiladi.

Labaratoriya tajribalarida ko‘pincha mineral o‘g‘itlaming aniq
o‘zlashtirish koeffitsienti, pestitsid va har xil kimyoviy moddalaming

miqdori organizmlarga ta’siri ham o‘rganiladi. Labaratoriya kuzatish
usulining qulay tomoni shundan iboratki, sodir bo‘lgan holatda

faktorlaning ta‘siri qanchalik qismga ega ekanligini aniqlash imkonini

beradi. Buning uchun maxsus mikrobiologik, bioximik va bakteriologik
laboratoriyalar mavjud bo‘lib, bularda hosilni shakllantirishdagi muhim

faktorlar o‘rganiladi. Labaratoriya kuzatish usuli bo‘yicha ish olib borish

uchun maxsus uslublar mavjud bo‘lib, ushbu uslublarda bajariladigan
ishlarning usullari va bosqichlari ko‘rsatilgan bo‘ladi.

32