Page 55 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

Shunday qilib, birinchi qaytariqning birinchi delyankasiga

6 variantni joylashtirishimiz kerak, ikinchi delyankaga 3 variantni,
uchinchi delyankaga 5 variantni va hakazo.

Tartibsiz takrorlanish uslubi (tuliq rendamizatsiya). Dala

tajribasida rendamizatsiyaning zamonaviy usullari ichida eng soddasi
tartibsiz, sharoitlarni tartibsiz holatda, variantlarni qaytariqlar bo‘yicha

aralashtirilib butunlay tasodifiy joylashtirish. Masalan, 3 variantdan

iborat 4 qaytariqli tajriba qo‘yilishi rejalashtirilgan. Ajratilgan dala
maydoni 12 delyankaga bo‘linadi (3x4=12) va tasodifiy sonlar jadvalga

ko‘ra variantlarni qaytariqlar bo‘yicha har bir variant 4 tadan delyankaga

joylashadigan holatda ajratiladi. (8-rasm)

2 1 3 2
1 3 2 1
3 2 1 3

8-rasm. 3 variantni 4 ta qaytariqlarda to‘liq
rendomizatsiya usulida joylashtirish

DALA TAJRIBASI QAYTARIQLARINI JOYLASHTIRISH

Dala tajribalari natijalari ma‘lum darajada tajribaning to‘g‘ri
qo‘yilishi, tajriba dalasida qaytariqlarning va qaytariqlarda variantlarni

to‘g‘ri joylashtirilishiga bog‘liq. Qaytariq va variantlar tajriba dalasida
ma‘lum qonuniyat asosida joylashtiriladi, ya’ni tajriba maydonidagi kam

bo‘lsada unumdorlik bo‘yicha farq hamma variant va qaytariqlarga teng
taqsimlanishi kerak.

Dala tajribasida qaytariqlar asosan 2 xil usulda joylashtiriladi.:
1. Yoppasiga (bir chekkadan);

2. Tarqoq xolda (sochma);
Tuproq unumdorligi bir xil bo‘lib, eskitdan sug‘oriladigan

maydonlarda qaytariqlar bir chekkadan, ya’ni yoppasiga joylashtiriladi.

Dala tajribasida hamma qaytariqlarni bitta maydonga sig‘dirishning
imkoni bo‘lmasa yoki yangitdan o‘zlashtirilgan, maydonning turli
qismlarida tuproq unumdorligi bir xil bo‘lgan xollarda qaytariqlar

sochqin holda joylashtiriladi. Hamma qaytariqlarni bitta maydonga

55