Page 54 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

Rendamizatsiya texnikasi. Rendamizatsiyaning nisbatan qulay usuli

quyidagilardan iborat.
Dastlab variantlar sonlar bilan raqamlanib yoki xarflar bilan

belgilab chiqiladi. Bu belgilar har xil kartochkalarga yoziladi. So‘ngra

kartochkalar yaxshilab aralashtirilib bittadan ochib chiqiladi. Variantlar
qaytariqlar bo‘yicha quraga ko‘ra chek ochishga asoslanib, tasodifiy

tarzda joylashtiriladi. Xar bir qaytariq uchun alohida rendamizatsiya

olib boriladi.
Bugungi kunda zamonaviy rendomizatsiya usullari, xususan

tasodifiy sonlar jadvallari ishlab chiqilgan. Raqamlar tasodifiy

joylashtirilganda, uning mohiyati 0,1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 dan iborat
sonlar hech qanday qonuniyatga asoslanmagan holda joylashtiriladi. Shu

bilan birga bu sonlardan har biri har bir sahifada tahminan bir hil

0,1marta ehtimo‘li bilan takrorlanadi. To‘rtta qaytariqdan iborat olti
variantli dala tajribasini qo‘yilishini rejalashtiramiz. Variantlarni 1, 2, 3,

4, 5, 6 sonlari bilan belgilab chiqamiz va jadvalga ko‘ra variantlarni

qaytariqlar bo‘icha joylashtirish tartibini belgilaymiz. Buning uchun
jadvalning xoxlagan sahifasidan tasodifiy sonlarni tavakall qalam bilan

belgilab hisobdagi boshlang‘ich joy va jadvalda mavjud bo‘lgan
variantlar tartib sonlarini chiqishiga ko‘ra davom ettiramiz, agar

variantlar to‘liq chiqmasa oxirgi sondan boshlab teskari yo‘nalishda

belgilanadi. Faraz qiling, biz jadvalning birinchi sahifasidagi 6 sonini
tanladik. Shu tartibda harakat qilib quydagi rendamizatsion tartibsiz

joylashtirilishini hosil qilamiz 6, 3, 5, 2, 1, 4. Oxirgi delyankadagi

variant nomeri (bizda 4) avtomatik tarzda yozib qo‘yiladi, qaytariladigan
va 6 sonidan yuqori sonlar o‘tkazilib yuboriladi.Ikkinchi, uchinchi va

to‘rtinchi qaytariqlar uchun ham variantlar shu tartibda tartibsiz
joylashtiriladi. Buning uchun har bir qaytariq uchun boshlang‘ich sonni

belgilab olish tavsiya etiladi.

Natijada variantlarni qaytariqlar bo‘yicha joylashtirish quydagi
ko‘rinishda aks etadi (7-rasm).

I qaytariq II qaytariq III qaytariq IV qaytariq
6, 3, 5, 2, 1, 4 2, 5, 4, 6, 1, 3 1, 2, 5, 3, 6, 4 3, 4, 2, 1, 6, 5
7-rasm. Variantlarni qaytariqlar bo‘yicha joylashtirish

54