Page 99 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

hosili ertaroq yig‘ishtirib olinadigan o‘tmishdosh ekinlardan keyin

ekilgandagiga nisbatan ancha yuqori bo‘ladi. Beda va dukkakli-don
ekinlaridan keyin bahorgi don ekinlarining azotli o‘g‘itlarga bo‘lgan

talabi keskin kamayadi.

Bahorgi donli ekinlar uchun birinchi navbatdagi oziq elementi azot
hisoblanadi. Ikkinchi o‘rinda fosfor turadi.Yengil mexanikaviy tarkibli

tuproqlarda kaliyning ahamiyati katta.

Bahorgi don ekinlarning mahalliy o‘g‘itlarga talabi kuzgi don
ekinlaridagidan past.

Barcha tuproq-iqlim mintaqalarida bahorgi don ekinlarini ekish

bilan gektariga 10 kg fosfor (P2O5) ni superfosfat yoki ammofos shaklida
qo‘llash yaxshi natija beradi. Fosforli, kaliyli o‘g‘itlarning asosiy qismi

kuzda, shudgor ostiga berilgani ma’qul.

Odatda, bahorgi don ekinlar bahorda azotli o‘g‘itlar bilan
qo‘shimcha oziqlantirilmaydi. Faqat sug‘oriladigan dehqonchilik

sharoitida, nitratlarning ildizlarni tarqalish zonasidan yuvilib ketish

xavfini hisobga olib, azotning bir qismini (30-40 kg/ga) shu maqsadda
ajratish mumkin.

Gektaridan 3,5-4,0 t hosil olish uchun bo‘z tuproqlar mintaqasida
100-120 kg azot, 80-90 kg fosfor, 50-60 kg kaliy qo‘llaniladi. Ilmiy-

tadqiqotlar natijalariga ko‘ra, yillik azot meyorining bir qismini (30-40

kg) mochevina o‘g‘iti shaklida bargiga ( ildizdan tashqari oziqlantirish)
purkash, don sifatini sezilarli darajada oshiradi.

Nazorat savollari
1. Asosiy don ekinlariga qaysi ekinlar kiradi?

2. Tariqsimon don ekinlariga qaysi ekinlar kiradi?
3. Fenologik kuzatuvlar deb nimaga aytiladi?

4. Donli ekinlarda uchotlar olib borish metodikasi

5. G‘alladon ekinlarida (bug‘doy, arpa, javdar, suli ) qaysi fazalami
qayd etilishi tavsiya etiladi?

6. G‘alladon ekinlarida fenologik kuzatuvlar oyning qaysi sanalarida

amalga oshiriladi?
7. Hosildorlik aprobatsiyasi deb yuritilishiga izoh bering

99