Page 73 - mukdahansuksapub
P. 73
73 ได้แลเห็นว่าแม่นํ้าโขงจะเป็นอย่างไรผิดหมด เพราะเคยเห็นแต่แม่นํ้าเจ้าพระยาและลํานํ้าอื่นๆในประเทศนี้นึกว่าจะทํานองเดียว กัน เป็นแต่ใหญ่โตขึ้นตามส่วน ที่จริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ แม่นํ้าโขงผิดกับแม่นํ้าอื่นๆที่ได้เคยเห็นมาทั้งหมด ว่าโดยขนาดลํานํ้า ตอนเมืองหนองคายยังไม่สู้กว้างนัก ดูข้างฝั่งนี้พอเถียงกันว่าโน่นวัวหรือควายที่ยืนกินหญ้าอยู่ทางฝั่งโน้น แต่ตอนใต้ลงมาจน ถึงเมืองมุกดาหาร ไม่แลเห็นตัววัวควายข้างฝั่งโน้นที่เดียว เมืองสวรรณาเขตรของฝรั่งเศสอยู่ตรงกันข้าม ก็พอแลเห็นตึกหลังคา แดงๆเท่านั้น ฤดูแล้งนํ้างวดตลิ่งสูงประมาณ ๕ วา ๖ วาคันตลิ่งเป็นที่ดอน แต่ตอนริมนํ้าลึกเข้าไปก็เป็นที่ลุ่มนํ้าท่วมทุกปี แห่ง ใดพอทําไร่นาได้ในที่ลุ่มนั้นจึงตั้งบ้านเมืองเช่นเมืองหนองคายเป็นต้น แต่โดยมากเป็นที่ลุ่มเกินไปจึงเป็นแต่ป่าเปล่า ป่าริมแม่ นํ้าโขงเหล่านี้ก็ไม่มีไม้ใหญ่ถึงขนาดที่จะเป็นสินค้า เห็นจะเป็นด้วยตัดมาใช้กันเสียหมด ราษฎรอาศัยได้แต่ทําไร่ปลุกพรรณไม้ ล้มลุกที่เป็นสินค้าคือยาสูบเป็นต้น ทําตามเกาะที่เขาเรียกกันว่าดอนบ้าง ระยะใดไม่มีเกาะก็ปลูกกันตามชายตลิ่งริมฝั่ง ส่วนลํา นํ้านั้นนํ้าขุ่นและไหลเชี่ยวตลอดปี มีสัตว์ร้ายต่างๆเป็นต้นว่าจระเข้และปลาเงือก สําหรับทําอันตรายผู้คนและมีเครื่องกีดกั้นสํา หรับให้เป็นอันตรายแก่เรือที่ขึ้นล่องบริบูรณ์ทุกอย่าง เป็นต้นว่าศิลาใต้นํ้า (ซึ่งเรือข้าพเจ้าได้โดนดังกล่าวมาแล้ว)และหาดทราย ซึ่งอาจจะมูนขึ้นที่ไหนๆได้เมื่อไรๆ(เรือข้าพเจ้าก็เคยติด) นอกจากนี้ยังมีแก่งใหญ่น้อยอีกเป็นอันมาก ล่องเรือหน้าแล้งก็ยังน่า กลัว แต่เมื่อมาในเรือไฟไม่ใคร่เห็นได้เห็นเมื่อลงมาเรือพายแต่ธาตุพนมลงมาเมืองมุกดาหาร เมื่อผ่านแก่งคับพวงเห็นนํ้าวน ใหญ่โตกว่าที่ได้เคยเห็นมาแต่ก่อน ดูน่ากลัว แม้พวกที่พายเรือเคยขึ้นล่องทางนี้อยู่เสมอ ยังต้องกําชับกันให้ประจงระวังให้ดี ด้วยเหตุทั้งปวงที่กล่าวมาการเที่ยวในลําแม่นํ้าโขงจะว่ามีความสนุกสบายอย่างไรนั้นว่าไม่ได้และยังไม่เคยได้ยินใครชมว่าสนุก หรือสบายเลย แต่ต้องยอมว่าประหลาดน่าพิศวง ไม่เสียใจที่ได้มาเห็น แต่เมื่อได้เห็นครั้งหนึ่งแล้วกว่าจะอยากไปเที่ยวแม่นํ้า โขงอีกเห็นจะยังนาน ลํานํ้าโขงตอนที่ตั้งเมืองมุกดาหารนี้ ตรงหน้าเมืองมีหาดใหญ่เป็นหาดกรวด กล่าวกันว่าที่หาดมีแก้วจึง เอาเป็นชื่อเมืองมุกดาหาร เวลาบ่าย ๓ โมงมีการประชุมบายศรี ครั้นเวลาบ่าย ๔ โมงไปที่วัดศรีมงคล วัดกลาง วัดศรีบุญ เรืองและเที่ยวดูหมู่บ้านราษฎร แล้วไปเยี่ยมบ้านพระยาศศิวงษ์ประวัติ กับบ้านพระอนุชาติวุฒาธิคุณ....” เสด็จถึงท่านํ้าเมืองมุกดาหาร ประทับเรือพาย (เรือมณฑล) จากธาตุพนมมามุกดาหาร
