Page 67 - Sac Huong Que Nha
P. 67
Saéc Höông Queâ Nhaø
Những ngày huy hoàng của nền Nho học rồi cũng tắt. Ngày 21- 12- 1917, Toàn quyền Đông Dương Albert
Sarraut ra nghị định ban hành “Quy chế chung về ngành giáo dục ở Đông Dương,” thường gọi là “Học Chính
Tổng Quy,” áp dụng nền giáo dục Pháp Việt trên toàn cõi Đông Dương. Ở Miền Bắc, sau khoa Ất Mão (1915)
là chấm dứt nền Nho học. Còn ở Miền Trung, gắng gượng một kỳ thi Hương nữa, tức khoa Mậu Ngọ (1918), rồi
cũng vĩnh viễn cáo chung. Trường thi Bình Định, mới có 68 tuổi đời (1850 - 1918), cũng chịu chung số phận như
các trường thi khác!
Đã một thời, trường thi này cũng cờ lọng rợp trời, đi đầu là cờ biển vua ban, biểu tượng cho quyền hành và
chức vụ của Hội đồng Giám khảo. Có hai thớt voi đi kèm, đầy đủ yên bệ, đoàn quân nhạc rập rình xen lẫn tiếng
trống, tiếng cồng, vang dội một vùng. Các quan trường triều phục chỉnh tề ngồi trên kiệu, có lính hầu, tàn che,
lọng rủ. Còn sĩ tử, từ nửa đêm đã vác lều chõng đứng đợi gọi tên vào vi dành cho thí sinh.
Ngày xướng danh còn long trọng hơn nữa. Trên khán đài có đủ mặt hội đồng quan trường và các quan lớn
nhỏ thuộc vùng đến dự. Các sĩ tử, cùng thân nhân, bè bạn, đến nghe xướng danh đứng chật khán đài.
Trên chòi cao, vị Truyền lệnh sứ bắc loa gọi từng người đỗ Cử nhân, đủ cả tên họ, tuổi tác, quê quán.
Chẳng hạn, khoa thi Hương năm Kỷ Dậu (1909), tại trường thi Bình Định, ông Lê Trình Thoại, 44 tuổi,
người xã Kim Sơn, huyện Bồng Sơn, tỉnh Bình Định, đỗ Giải nguyên (1/16). Vị Truyền lệnh sứ xướng danh là:
“Cử nhân Đệ Nhất danh Lê Trình Thoại, niên canh tứ thập tứ tuế, quán tại Kim Sơn xã, Bồng Sơn huyện, Bình
Định tỉnh.”
Từ trong đám đông, vị thủ khoa lên tiếng “dạ” lớn, lách mình tiến đến khán đài trình diện, rồi được ban áo
mão cân đai và tàn lọng, trước sự trầm trồ ngưỡng mộ của mọi người.
Xong, tiếp tục xướng danh: Cử nhân Đệ Nhị danh…, rồi Cử nhân Đệ Tam danh…
H 5: Quan tỉnh đãi yến các tân khoa.
(Nguồn: Hình Ảnh Xưa Việt Nam)
Nếu trong lễ xướng danh, tân khoa được rạng rỡ tại trường thi, thì lễ vinh qui bái tổ lại được mở mày mở
Ñaøo Ñöùc Chöông 67
