Page 121 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

РОБеРТ ЖеЙМС ШИЛЛеР

кэмпбелл: Сизнинг хатти-ҳаракат молиялари устида олиб бор-
ган илмий ишингизнинг бошланишида бу мавзу жуда мунозарали
бўлган. Ўша даврдаги воқеа-ҳодисалар ҳақида нима дея оласиз?
шиллер: ортиқча волатиллик ғояси ўша вақтда етарлича кескин жа-
воб реакциясини олди. аслида, уни айтарлича яхши қабул қилишмади.
Қайсидир маънода у сиёсий жиҳатдан камчиликларга эга эди.
кэмпбелл: Агар хотирам панд бермаса, 1984 йилда сиз Брукинг
институтида илмий ишингизни ёздингиз, бунда сиз кейинчалик
хатти-ҳаракат молиясининг стандарт парадигмасига айланган ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
ҳолатларни баён этгансиз. У ерда гап жамиятнинг таъсири ва та-
содифий битимларни тузувчи трейдерлар ва оқилона арбитраж-
ларнинг ўзаро алоқаси ҳақида борарди (Shiller, 1984).
шиллер: Йўқ, бундай деб ўйламайман. Баъзи кескин таъсир бўлган,
лекин бироз сустроқ. Бу, сизнинг ўзингиз ҳис эта оладиган, доимо мен-
га ташланишни хоҳлаган кишилар эди. Бунинг ўрнига улардан баъзи-
лари бизнинг айтганларимизни кескинлаштиришга ҳаракат қилишган.
Улар бу назарияга қарамай туриб, уни рад этишга уринишган. Улар
шунчалик бўрттиришардики, гўёки биз қандайдир қўпол хатога йўл
қўйганмиз. Бошқа томондан, у умумий ҳолатда аввалбошданоқ салбий
реакция эди деб ўйламайман.
Мен ушбу Брукинг ишидан бир параграфни эслайман, унда кўпги-
на иқтисодчиларнинг мулоҳазаларида битта муҳим хатони кўрсатиб
ўтганман. Бозорлар мутлақ самарали ва кутилган даромадлилик дои-
мий бўлган ҳолатда нарх келтирилган қийматнинг кутилган миқдори
келгусида кутилган дивидендлар қийматига тенг бўлади. Бу эса айни
ҳақиқатдир.
кэмпбелл: Қизиқ. Иқтисодий таълимотлар тарихидаги улкан
хатолар тўғрисида ёзганингизни бироз эслайман. Шунда мен, ак-
сарият кишилар ўз ишларига нисбатан шахсий мулоқотда янада
кескинроқ бўлишлари, сиз эса қоидаларни тасдиқловчилардан бири
бўлсангиз керак деган хулосага келдим.
шиллер: Ҳа, эҳтимол, ўз тадқиқотларимга мен жиддийроқ ёндаша-
ман. Мен бирон нарсани ёзаётганимда умуман бошқа кишига айланиб
қолсам керак деб ўйлайман. Бу эса мен нима сабабдан 12 йилдан буён
кундалик тутиб келаётганимни англатади. ниманидир ёзиш менинг
миямни янада чархлашга ёрдам беради. кундалик юритиш ва ўз-ўзи
билан суҳбат олиб бориш сизнинг нуқтаи назарингизни янада бетакрор
қилади.
121