Page 126 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

РОБеРТ ЖеЙМС ШИЛЛеР

ҳам бош қотириб – у индексларни ишлаб чиқиш бўйича бизнесни йўл-
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
га қўйган ҳолда ушбу мавзуда олға силжиш мумкин деб ўйларди. 1991
йилда биз Case Shiller Weiss Incни рўйхатдан ўтказдик. аллан компа-
ниянинг президенти этиб тайинланди, мен билан Чип эса, бошқарув
аъзолари бўлдик. аввалбошданоқ биз индекслар фьючерс шартно-
малари асосига айланишига ишонган эди, лекин ҳанузгача бу юз
бермади.
Биз уй-жой учун нархлар башоратларини амалга оширдик. кейин
эса, биз уйларнинг онлайн тартибда тезкор баҳоланиш имконини бе-
рувчи автоматлаштирилган баҳолаш модели, эконометрик модел таъми-
нотчисига айландик. Биз бу иш билан қулай вақтда шуғуллана бошла-
дик, ушбу борадаги илк қадамларимиз ипотека маҳсулотлари бозорида
онлайн-кредитлаш тезкорликда тарқалиши билан мос келди, шу тариқа
кредитчилар бизнинг мижозларимизга айланди. аллан компаниямизни
супермуваффақиятли қилди. 2002 йилда биз уни Fiserv, Inc топширдик
– у бош компаниядан алоҳида шаклда, лекин Fiserv CSW. Inc бренди
остида ишлашни давом эттирди.
Буларнинг ҳаммаси 1980-йилларнинг охирларида биз Чип билан
ушбу бозорнинг самарадорлигини баҳолаш учун кўчмас мулк баҳоси
индекси тизимини яратишимиз зарурати туғилганлиги сабабли рўй
берди. Ўша вақтда, аслида, бозорнинг самарадорлигини баҳолашда
фойдаланиш мумкин бўлган кўчмас мулк баҳоси индексларини топиш-
нинг иложи йўқ эди.
Уй-жой ўртача баҳосининг қулай кўрсаткичи эса вақт жиҳатдан,
яъни, фикримизча, сотилган уй-жой тузилишининг ўзгартирилиши
оқибатида ўзгаришларга ўта боғлиқ бўлган. Чип ўзининг 1986 йилда
чоп этган мақоласида Бостон учун ишлаб чиққан қайта сотувлар асоси-
да нархлар индекси ҳақида фикр юритади. Чип ушбу услубга мустақил
равишда ёндашаётган бир вақтда, 1960-йилларнинг бошларида Мар-
тин Бейли, Ричард Мут ва Хью нурслар қайта сотувлар асосида нарх-
лар индекси ҳақида илмий иш олиб борганликларини (1963) эшитиб
қолдим.
шу вақтдан бери чорак аср ўтди, лекин ҳанузгача ҳеч ким уй-жойга
доимий асосда ёки бирор-бир катта ҳудуд учун бундай нархлар индек-
сини тузмади. шунинг учун биз уларни ишлаб чиқишимиз зарур эди.
Биз қайта сотувлар услубини такомиллаштирдик, керакли маълумот-
ларни топдик ва индексларни ярата бошладик. Менинг Йелдаги талабам
Уилл Гецманн қайта сотувлар мониторинги асосида индекслар бўйича
12