Page 128 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

РОБеРТ ЖеЙМС ШИЛЛеР

кэмпбелл: Ҳозир мен 1990-йилларнинг охирларида фонд бозори-
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
ни қайта баҳолаш тўғрисида ҳамда бозор қайта баҳоланиб бўлинга-
нини англаган ҳолда нимани ҳис этганингиз тўғрисида гаплашишни
хоҳлардим.
шиллер: Менинг «иррационал оптимизм» («Irrational Exuberance»)
(2000) номли китобимда айнан шу ҳақда ёзганман. Бунгача, албатта
1996 йилда бизни Федерал захира тизими бошқарувчилари кенгашига
нутқ сўзлашга таклиф этишган.
кэмпбелл: Менда, Гринспен бизнинг учрашувимиздан аввалроқ
иррационал бойлик тўғрисида ўз фикрини ифодалаган деган таас-
сурот пайдо бўлди.
шиллер: Сўзсиз, ҳақсиз. Йўқса, уни шунча фикрлар билдирилган
учрашувга буни айтишга чорлаш бироз қийинроқ бўларди.
Бу менга, сиз билан ҳамкорлигимиз каби муҳим масалага йўл берга-
нимизни ёдга солди. Биз биргаликда ўндан ортиқ ишларни ёздик, мен
ҳеч ким билан бунчалик узоқ вақт бирга ишламаган эдим. Сиз ҳам мен-
га жуда кучли таъсир кўрсатгансиз. Сизнинг ёрдамингиз билан менинг
таҳлилим янада қатъий бўлди. Биз вектор авторегрессия ва коинтег-
рацияланган вектор регрессия моделини ишлаб чиқдик, сиз эса мен-
га турли, биринчи навбатда, ягона илдизларга нисбатан танқидларни
муҳокама қилишда катта ёрдам кўрсатдингиз. Мен ишонч билан айта
оламанки, ахборот ўзгарувчилари сифатида «дивиденд-нарх» ёки «фой-
да-нарх» нисбатидан фойдаланган ҳолда турлича ишлайдиган вектор
авторегрессия яратиш, бу – сизнинг ғоянгиз эди.
кэмпбелл: Ҳа, мен меҳнат бозори билан шуғулланган вақт-
ларимда турлича ишлаш (коинтеграция) тўғрисида кўпроқ маълу-
мотлар олиш учун Сан-Диегога борганимни эслайман. Ушбу мавзу
бўйича Роберт Энгл ва Клайв Грейнжер фаол тадқиқотлар олиб
боришган. Улар мувозанатсизликни тузатиш ёки мувозанатли
қисқа муддатли эмас, балки узоқ муддатли истиқболда қисман
тузатиш нуқтаи назаридан турлича ишлашини кўриб чиқишган.
Яна, мен уларнинг фикрларини бироз нотўғрироқ деб ўйлаганим-
ни ҳам эслайман. Айнан бир хил иқтисодий модел мувозанатни
узоқ истиқболга белгилагани сингари мувозанатни қисқа истиқбол-
да ҳам тузата олиши мумкин. Бу, танқидчилар кўтарган маса-
ла, яъни сизнинг ортиқча расмиятчилик мавзуингизга жуда мос
келади.
шиллер: Бу якуний босқичлиги маълум эди. Ўзимнинг ортиқча
расмиятчилик бўйича мавзуим устида олдинга силжимадим мен. Бу
12