Page 133 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

РОБеРТ ЖеЙМС ШИЛЛеР

ньюкомб бўлган (Newcomb, 1879). У ўлчаш тизимлари бўйича эксперт
эди.
Сўнг, монетар сиёсатни ишлаб чиқишда инсонларнинг заиф то-
монларига алоҳида аҳамият берган ирвинг Фишер ҳам менда жиддий
таассурот қолдирди (гарчи мен у билан ҳеч қачон учрашмаган бўлсам
ҳам) (Fischer, 1928). Бу хатти-ҳаракат иқтисодиётини ривожланти-
ришга асос бўлди.
иқтисодчилар кишилар маълум миқдорий кўрсаткичлар билан опе-
рацияларни амалга оширадиган моделларни қуришлари мени хайрат- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
га солади. Лекин, аслида, кишилар мутлақо бошқа координатлар ти-
зимидан фойдаланаётганликларини ўйлаб ҳам кўрмайдилар.
вақтинчалик фоиз ставкалари назариясининг асосий қисми реал
фоиз ставкалари назарияси билан тўқнашади. агар назариётчиларга,
сўнгги вақтгача бизда реал фоиз ставкаларининг вақтинчалик таркиби
бўлмаганлигини кўрсатсак, улар номинал вақтинчалик тузилма наза-
рияси тартибсиз, қўпол бўлиши мумкин эди деб даъво қилган бўларди-
лар. номинал фоиз ставкалари моделни қўполлаштирадиган инфляци-
он таркибий қисмдан иборат.
кишилар ўзларини иқтисодчилар таъкидлаганидек тутмасликлари-
дан келиб чиққан ҳолда жаҳон янада индекслаштирилган бўлиши ло-
зим. Биз инфляцияга индексланган, Чилидаги ривожланиш ўлчовига
ўхшаш ўлчов бирлигини ўрнатишимиз лозим. шу тариқа биз киши-
лардаги руҳий координатлар тизимини ўзгартиришимиз мумкин. шу
билан бирга, биз бошқа кўпгина йўналишлар бўйича ўлчаш тизимини
яратишимиз лозим.
айнан шу ҳақда мен «янги молиявий тартиб» номли китобимда
таъкидлаб ўтганман. инфляциянинг ўлчов бирлиги сингари, ўртача иш
ҳақини акс эттирадиган иш ҳақининг ўлчов бирлиги ҳам мавжуд бўли-
ши лозим. Бунинг учун бизга иш ҳақининг янада сифатли индексла-
ри зарур. Бугунги кунда мавжуд бўлган индексларни кўп марта фой-
даланиладиган индекслар деб аташ мумкин эмас, чунки улар алоҳида
фуқароларнинг иш ҳақларидаги ўзгаришларни акс эттирмайди. кейин
биз меҳнат унумдорлигининг ўлчов бирлиги тизимига, катта ёшда-
ги аҳолининг алоҳида тоифалари учун турли истеъмол саватчаларига
эга бўлсак айни муддао бўларди. Ўлчов бирлиги ушбу тизимлардан
исталганига нафақат валюта нуқтаи назаридан, балки айнан шундай
ўлчов тизимига эга кредит карталаридан фойдаланиш нуқтаи наза-
ридан ҳам мос келадиган чек ёзиб бериш имконияти мавжуд бўлиши
лозим.
1