Page 124 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

РОБеРТ ЖеЙМС ШИЛЛеР

бошим осмонда эди. 2000 та анкета хусусий инвесторларга, яна 1000
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
таси институционал инвесторларга жўнатилди. натижада, деярли 1000
та тўлдирилган анкетани қабул қилиб олдим.
Мен сўров натижаларини бирор илмий журналга жўнатишни хаё-
лимга ҳам келтирмагандим. шунинг учун уларни ўзимнинг «Бозор-
нинг волатиллиги» номли китобимга киритдим («Market Volatility»,
1989).
кэмпбелл: Мен психологияни яхши билмайман, лекин кескин би-
хевиоризмда инсоннинг ҳаётида нималар юз бераётганини ўрганиш-
га ўтиш тенденцияси мени ҳайратга солди. Агар сиз иқтисодиётда
айнан бир хил ғояни маъқулласангиз, бизда эса иқтисодий агентлар-
га маълум мақсадларни белгилаб берувчи моделлар мавжуд бўлса, у
ҳолда, биз уларни нима ҳақда гапираётганликлари ва нима қилмоқчи
эканликларини кўриб чиқишимиз лозим. Шундай қилиб, бу ерда
психология билан мутаносиблик ҳақида гап ҳам бўлиши мумкин
эмас.
шиллер: Менимча, ҳа. ижтимоий фанларда ғояларни ўрганиш
бўйича баъзи йўналишлар мавжуд. У ижтимоий фанда интерпретаци-
он ёндашув номини олган. албатта, ғоялар классик иқтисодиётнинг
бир қисми ҳисобланади. оптималлаштирилган модель, бу – ғояларни
қай тарзда намоён этиш, лекин у ғояларни ҳамда улар билан боғлиқ
дунёқараш ва оммабоп моделлар нимани акс эттириши ҳақидаги маъ-
лумотларни тўплашни ўз олдига мақсад қилиб олмайди, бунда қандай
йўл тутиш керак. иқтисодчилар ўз моделларини текшириб кўриш
учун ғояларни эмас, балки ҳаракатларни тадқиқ этишга ҳаракат қила-
дилар.
1987 йилда айнан шундай тадқиқот олиб боришим керак, йўқса, ик-
кинчи имконият бўлмайди деган фикрга келдим. Ҳатто, агар ҳеч ким
менинг маълумотларимдан иқтисодиётда тўлиқ фойдаланмаса-да, мен
бу нарса қачонлардир содир бўлишига ишонардим.
кэмпбелл: Шундан сўнг сиз ўз тадқиқотингиздан бошқача фой-
даланиш йўлини топдингиз.
шиллер: Мен Чип кейс билан танишдим. Биржа инқирози юз бер-
гандан бир йил ўтиб, 1988 йилда биз кўчмас мулк харидорлари орасида
сўров олиб бордик – бунда биз калифорниядаги кўчмас мулк бозорида
чайқовчилик кўпиклари ва Бостонда етилиб турган кўпикларни ўрга-
ниб чиқдик (Shiller, 1988). Биз Милуоки шаҳрини – ғалаён вақтидаги,
ғалаёндан кейинги ҳамда ғалаён бўлмаган ҳолатларини қиёслаб чиқдик.
12