Page 158 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

РОБеРТ ЖОН AУМАНН

У билан бирга бир қизиқ воқеа бўлган. Мен академик таътилга жў-
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
нашим кераклигини тушунганимда ўзимга иш излай бошладим ва ҳар
томонга ўз таржимаи холим критилган хат жўнатдим. Мактубларимдан
бирини мен Принстонга Моргенштернга жўнатдим. яна бирини IBM
Yorktown Heightsга, яъни нуфузли жойга жўнатдим. Ральф Гомори ҳам
ўша вақтда шу жойда математик департаментни бошқарган. Уларнинг
иккаласидан таклиф келтирилган мактубни олдим. IBMда менга бир
йилга 14 000 аҚш доллари таклиф этишди, ҳозирги вақтда бу қиймат
унчалик катта бўлиб туюлмайди, лекин 1960 йилда бу жиддий сумма
эди, ҳозирги пулларга ўгирганда тахминан 100 000 долларни ташкил
этади. Бу маош энди иш бошлаётган ёш йигит учун – яхши таклиф.
Моргенштерндан мактуб офисга, IBMдан эса уйимга келди, рафиқам
менга келган мактубларни очиб қарамади. Табиийки, мен улар ҳақда
рафиқамга айтган эдим. Бунга жавобан рафиқам «Таклифни уйга нима
учун юборганларини биламан. Ушбу мактубларни мен бириничи бўлиб
ўқишимни хоҳлашган», деб айтди.
Мен Моргенштерннинг таклифини танладим. Эстер мендан: «Сен
кутилмаган ишларни қилиш учунгина бу таклифни қабул қилганингга
аминмисан?» деб сўради, «шундай бўлиши ҳам мумкин, лекин Прин-
стонга бориш мен учун яхшироқ вариант бўлса керак деб ўйлайман»,
деб жавоб бердим. ва бу борада бироз афсусландим. айнан Принстон-
да мен илк бор Милно-шеплининг ишини кўргандим ва мазкур иш
менинг «иштирокчилар континуумига эга бозорлар» деб номланган
ишимни ёзишимда туртки бўлди ҳамда карьерамда муҳим роль ўйнади.
Мен ҳаётимда кўрганларим учун афсусланмайман.
Ҳарт: Ахир сиз компьютер билимларига катта ҳисса қўшишингиз
мумкин эди.
Ауманн: Эҳтимол. ким билади?! Лекин мен хоҳламайман. Морген-
штерн билан танишиш ва бирга ишлаш, бу – жуда ажойиб эди. Бу мен
учун катта тажриба бўлди.
Ҳарт: Нейман билан ҳам учрашганмисиз?
Ауманн: Мен уни танир эдим, лекин у мени танийди дейиш қийин.
Биз 1955 йилда ўйинлар назарияси бўйича анжуманда танишдик, шун-
дан икки йил ўтгач, у вафот этди. шуни ҳам айтишим мумкинки, у
жуда машҳур бўлган. У вақтда мен жуда ёш эдим, нейман эса илм-фан
оламида ёрқин юлдузга айланиб улгурганди.
Лекин Моргенштернни жуда яхши танир эдим мен. У ҳам машҳур
инсон. У фон нейман ва абраҳам вальд каби олимларнинг ишларида
иқтисодий аҳамиятни кўради ва уларнинг салоҳиятидан фаол фойдала-
1