Page 227 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ПОЛ ВОЛКеР

га ўз ички таъсиримни яхши эслайман, Ларри клейн уни кучайтирган
эди. кейинроқ у ажойиб инсон бўлгани, лекин ҳаммаси унча осон бўл-
маганини англаб етганман. аслида, оламдаги ҳамма ҳодисаларга ўзгача
амал қилар экан. Улар ҳамма истеъмол вазифаларини умумлаштирган-
лар, лекин мен олам уларнинг тасаввурларидагига нисбатан бирмунча
ноаниқ ва тизимга солинмаган деб тахмин қилардим.
Принстон университетида иқтисодиёт билан боғлиқ кўплаб дастур-
лар мавжуд эди. Биринчи ёки иккинчи курсда таҳсил олиш давридаёқ,
мен юқори курс талабалари учун иқтисодиёт назарияси бўйича ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
машғулотларда иштирок этардим. Бу курс кейинчалик «Бизнес-давр-
лар» деб атала бошланди, лекин мен уларда кейнс ҳақида сўзланганини
эслай олмайман. албатта, у пайтда «Умумий назария»ни ўрганмасдик.
Мен у билан Гарвардда танишгандим, Принстонда асосан австрия мак-
таби тақдим этилган. Биз Бём-Баверк ҳамда австрия иқтисодий мак-
таби таклиф этган фикрларни ўрганганмиз. Моргенштерн иқтисодиёт
назарияси курсида билдирган фикрлар маълум даражада айнан бу мак-
таб таълимотларига асосланганди. Мен бошланғич иқтисодиёт курсига
бормасдим, лекин, фикримча, у ерда ҳам кейнс ҳақида унча кўп сўз-
ланмаган.
Мерлинг: Сиз бизнес-даврлар ва 1978 йилда Московиц маърузалар
доирасидаги нутқларингиз ҳақида эслаб ўтдингиз. Улар «Бизнес-
даврларнинг такроран очилиши» деб аталарди. Сиз аниқ йўналиш
асосан ўтмиш билан боғлиқ ҳамда узоқ муддатли давр кечиктири-
лиши мумкин деб таъкидлагансиз.
Волкер: шундай дедимми? Мен, бизнес-давр психологик табиатга
эга деганман.
Мерлинг: Ҳа, сиз: «хасислик, қўрқув ва такаббурлик...», – деган-
сиз.
Волкер: наҳотки, мен шундай деганман? Йиллар ўтиши билан
шундай хулосага келдимки, такаббурлик – кишиларни доимий таъқиб
қилувчи иллат, лекин бундай фикр билдирганимни эслай олмайман.
шундай бўлса-да, ҳозир бу ҳақда сўзлаяпман!
Мерлинг: 1978 йилда ким ёки нима туфайли бизнес-давр ҳақида
бундай фикрга келганингизга қизиқяпман. Принстон университети,
Ҳансен ёки кимдир туфайлими?
Волкер: албатта бу ерда Ҳансеннинг ўрни йўқ. Унинг назарияла-
рида хасислик, қўрқув ёки такаббурлик ҳақида фикрлар бўлмаган.
Бундай фикрнинг шаклланишида менинг «Chase Manhеttan»даги фа-
олиятим катта аҳамият касб этган, у ерда мен бозор тадқиқоти, шу-
22