Page 310 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ЖAК ДРеЗ

иқтисодий моделларнинг кен-
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
гайтирилишини изоҳлаш зару-
рати масаласидаги иштироким,
шубҳасиз, шу даврга бизнесдаги
реал вазиятларга гувоҳ бўлган
даврларимга бориб тақалади: но-
аниқликка қарши кураш, отам ва
унинг мижозларининг кундалик
ҳаётининг бир қисми бўлган.
Деэ: Тўплам 1987 йилда чоп
этилган, сиз яна илгарилаб ке-
тяпсиз. Ўз карьерангизда ора-
лиқ нуқталарни ажратиб кўр-
сата оласизми?
Дрез: 1953 йил Эрроу ўз
новаторлик ишини ёзди. Унда
дунё ҳолати ва умумий мувозанат таҳлили учун ноаниқликнинг ташқи
омилларини оддий ифодалаш сифатида «ҳодисалар дарахти»ни тақдим
этди. Бу мавзуни тез орада Жерар Дебрё «Қийматлар назарияси» ки-
тобида давом эттирди. Бу ажойиб асар бўлиб, тўлиқроқ изоҳни талаб
этарди. Субъектив эҳтимоллик эҳтимолий шароитлар сифатида нарх-
ларга қандай таъсир этади (бундай ҳолатда эса ҳолат билан белгилан-
ган фойдали хусусиятлар)? Менинг «ноаниқлик шароитида бозорни
тақсимлаш» («Market Allocation Under Uncertainty», 1971) унинг ғояси
1961–1963 йилларда Чикаго университетига ташрифим чоғида туғилди.
У эҳтимолий нархлар учун Мартингал ҳоссаларни асослайди – муҳим
кашфиёт бўлиб, кейинчалик Харрисон ва крепс (1979) бу ғояни ривож-
лантиришган.
Ундан ташқари, тўлиқ суғурта ва активлар бозорлари назарий ту-
шунча учун, шубҳасиз, зарур мавҳумлик лекин эмпирик релизмдан
маҳрумдир. шу тариқа, американинг ҳамма асосий ва иккиламчи
бозорларида сотиладиган қимматли қоғозлар яиМнинг 7%ини таш-
кил этади. шунинг учун тўлиқсиз бозорларнинг амал қилиши энди
қоида тусига кирди. 1960-йилларда бундай фикр менинг ноаниқликлар
тўғрисидаги фикрларимга асосий ўринга эга бўлган. Питер Даймон-
нинг «Умумий мувозанат моделида қимматли қоғозлар бозорининг
роли» («The Role of a Stock Market in a General Equilibrium Model»,
1967) номли новаторлик ишини кузатган ҳолда мен шу ондаёқ фирма-
лар фақат инвестициялар даражасини янада умумий технологияларгача
10