Page 107 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
kunda bir paradigmadan boshqa bir paradigmaga o‘tish jarayonini
boshdan kechirmoqdalar. Yuqorida tilga olib o‘tilgan sohalarda
faoliyat ko‘rsatuvchi eng yirik kompaniyalardagi novatsiyalar ilmiy-
tadqiqot ishlarini olib boruvchi markazlashtirilgan laboratoriyalar
chegaralaridan tobora tashqariga chiqmoqda. Shunisi aniqki, ochiq

innovatsiyalar modeli tadqiqotlar va ishlanmalar sohasida mutlaqo
o‘zgacha tamoyillarni va kompaniyalar faoliyat yuritishi borasida
boshqacha biznes-modellarni ishlab chiqishni talab etadi. Bugungi
kunda biznes innovatsion salohiyatning asosiy harakatlantiruvchi
kuchi tashqarida bo‘lgan innovatsion faoliyatning yangi bosqichiga
qadam qo‘ymoqda. Shunga qaramasdan atom energetikasi sanoati,
harbiy-sanoat majmui kabi tarmoqlar mavjudki, ular yopiq innovatsion
model sifatida faoliyat ko‘rsatadi. Ko‘plab sanoat tarmoqlari bugungi
kunda ochiq innovatsiyalardan foydalanish jarayoniga o‘tish bosqichida.

Iqtisodiyotning ushbu sohalaridagi innovatsiyalarni shakllantirish
markazi yirik markaziy ilmiy-tadqiqot laboratoriyalari dan bugungi
kunda keng rivoj topayotgan start-up kompaniyalarga, universitetlarga
va shuningdek innovatsion jarayonlarning vositachisi bo‘lgan boshqa
tashkilotlar tomonga siljib bormoqda.
Shu bilan birga kompaniyalar innovatsion faoliyatni amalga
oshi rishda o‘zaro hamkorlik va birgalikda qo‘shma loyihalarni

amalga oshi rishga katta eʼtibor qaratmoqdalar. Joel Vest va Skott
Gallagerlar ochiq innovatsion tizimning uch asosiy: motivatsiya,
integratsiya, innovatsiyalardan samarali foydalanish vazifasini
ajratib ko‘rsatishadi. Shuningdek, mualliflar ochiq innovatsiyalarni
rivojlantirishning to‘rtta asosiy strategiyasini farqlab ko‘rsatadilar:
1. Umumiy fondga qo‘shilish orqali tadqiqotlarni amalga oshirish
va ishlanmalarni yaratish jarayonini tashkil etish.
2. Yakka tartibdagi kompaniyalar tomonidan innovatsion
mahsulotning alohida komponentlarini ishlab chiqish.

3. Turli innovatsion mahsulotlarni yaratishda foydalanilishi
mumkin bo‘lgan keng qo‘llanishdagi ishlanmalarni erkin sotish.
4. Yirik firmalarda innovatsiya sohasida qaror qabul qilish
borasidagi byurokratiya darajasini sezilarli darajada pasaytirish.

106