Page 111 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
yettita unsurni o‘z ichiga olgani holda, ularning yagona ketma-ket
zanjirga ulanishi innovatsion jarayonning tuzilmasini tashkil qiladi.
Ushbu unsurlar quyidagilardan iborat:
• innovatsiyalar bo‘yicha tashabbus ko‘rsatish;
• innovatsiyalar marketingi;

• innovatsiyalarni yaratish (ishlab chiqarish);
• innovatsiyalarni joriy etish;
• innovatsiyalarni ilgari surish va targ‘ib qilish;
• innovatsiyalarning iqtisodiy samaradorligini baholash;
• innovatsiyalar diffuziyasi (innovatsiyalarni yoyish).
Innovatsion jarayonning dastlabki bosqichi – bu innovatsiyalar
borasida tashabbus ko‘rsatishdir. Tashabbus ko‘rsatish – bu
innovatsiya maqsadini tanlash, innovatsiya oldiga qo‘yilgan vazifani
aniqlashtirish, innovatsiya uchun g‘oya izlash, uni texnik-iqtisodiy

asoslash va keyinchalik g‘oyani yangi mahsulot yoki texnologiyada
moddiylashtirishdan iborat faoliyatdir.
Yangi mahsulotni (texnologiyani) tanlash asoslagandan so‘ng,
taklif etilayotgan innovatsiya bo‘yicha marketing tadqiqotlari
o‘tkaziladi, uning davomida yangi mahsulotga (texnologiyaga) talab
o‘rganiladi, mahsulot ishlab chiqarish hajmi, isteʼmol xususiyatlari
va tovarning innovatsionlik xususiyatlari aniqlanadi. Shundan so‘ng,

innovatsiya natijasini sotish jarayoni boshlanadi, yaʼni bozorda asta-
sekinlik bilan innovatsiyalarning kichik partiyasi paydo bo‘ladi, uni
ilgari surish, samaradorlikni baholash va tarqatish bo‘yicha ishlar
jonlantiriladi.
Innovatsiyalarni ilgari surish va targ‘ib qilish innovatsiyalarni so-
tishni rag‘batlantirish bo‘yicha reklama, sotish jarayonini tashkil qi-
lish, talabni rag‘batlantirish kabilardan iborat chora-tadbirlar maj-
muidan tashkil topadi.
Innovatsiyalarni amalga oshirish natijalari va ularni bozorga olib

kirish xarajatlari statistik qayta ishlanadi va tahlil qilinadi, shu asosda
innovatsiyalarning iqtisodiy samaradorligi hisob-kitob qilinadi.
Innovatsiyalarni yoyish nuqtai nazaridan innovatsion jarayonning
uch xil ko‘rinishi farqlanadi:

110