Page 110 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
tadqiqotlarning zaruriyati muayyan bir predmet borasidagi mavjud
bilimlarni sintez qilish orqali amaliyotni takomillashtirish bilan
izohlanadi. Baʼzi bir fundamental tadqiqotlargina amaliy tadqiqotlar,
ishlanmalar, loyihalashda o‘z amaliy ifodasini topadi. Amaliyot
ko‘rsatishicha, qariyb 90 foiz fundamental tadqiqotlar salbiy natija

ko‘rsatadi, qolgan 10 foiz ijobiy natija qayd etgan tadqiqotlarning
hammasi ham amaliyotga joriy qilinavermaydi. Fundamental
tadqiqotlarning asosiy maqsadi jarayonni anglash va u haqdagi
bilimlarni rivojlantirish hisoblanadi.
Fundamental tadqiqotlardan farqli ravishda, amaliy tadqiqotlar
boshqa maqsad va vazifalarni ko‘zlaydi. Bu eng avvalo, to‘plangan
va yaratilgan bilimlarni “moddiylashtirish”, ularni ishlab chiqarishga
joriy etish, yangi mahsulot, texnologik sxema va shu kabilarni ishlab
chiqarish va keng yoyishda o‘z aksini topadi. Amaliy tadqiqotlar

davlat budjeti mablag‘lari bilan bir qatorda, yirik buyurtmachilar (yi-
rik kompaniyalar, korporatsiyalar, venchur fondlari) tomonidan ham
moliyalashtiriladi.
Ishlanmalar natijasida yangi mashina, asbob-uskunalarning kons-
truksiyalari yaratiladi va jarayon asta-sekinlik bilan loyihalash, qu-
rish, o‘zlashtirish, sanoat ishlab chiqarishi bosqichlariga o‘tadi.
Marketing va sotish fazalari innovatsion jarayonning natijalarini

tijoratlashtirish bilan bevosita bog‘liq sanaladi.
Yangiliklarni ishlab chiqarishga joriy qilishdan tortib, yangi
mahsulot va xizmatlarni bozorga olib chiqishgacha bo‘lgan jarayon
murakkab va serxarajat jarayon hisoblanadi.
Innovatsion jarayon ilmiy-texnikaviy izlanishlar olib borish asnosida
ularning natijalarini yangi mahsulot yoki yangi texnologik ja rayon
ko‘rinishida amalga oshirishni ko‘zda tutadi. Innovatsion jarayon
davomida yangilikning asosi hisoblanuvchi g‘oya muayyan bir aniq
mahsulot, texnologiya yoki xizmatga aylanadi va xo‘jalik ama liyotida

keng qo‘llanila boshlaydi Innovatsion jarayon – bu innovatsiyalar
bo‘yicha tashabbus ko‘rsatish, yangi mahsulotlar va operatsiyalarni
ishlab chiqish, ularni bozorga chiqarish va jarayon natijalar ni keng
yoyish bo‘yicha harakatlar ketma-ketligidir. Innovatsion ja rayon

109