Page 109 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Mavzu bo‘yicha qisqacha xulosalar
Umumiy holatda innovatsion jarayonni quyidagicha ketma-
ketlikda tasavvur qilish o‘rinli hisoblanadi:
Fundamental tadqiqotlar → Amaliy tadqiqotlar → Ishlanmalar
→ Loyihalash → Qurish → O‘zlashtirish → Sanoat ishlab
chiqarishi → Marketing → Sotish.

Innovatsion jarayonning har bir bosqichi nisbatan mustaqil
bo‘lgani holda, muayyan bir qonuniyatlar asosida rivojlanadi va
o‘ziga xos funksiyalarni bajaradi.
Innovatsion jarayonning boshlang‘ich bosqichi fundamental
tadqiqotlardan tashkil topgani holda, fundamental tadqiqotlarning
o‘zi ham nazariy va izlanuvchanlik tadqiqotlariga bo‘linadi. Izlanish
bilan bog‘liq bo‘lgan tadqiqotlar buyum va texnologiyalarni
yaratishning yangi tamoyillari, yangi materiallar va analiz va

sintezning noyob usullarini kashf qilishdek muhim vazifalarni
bajarishni ko‘zda tutadi.
Tabiiyki, fundamental (nazariy) tadqiqotlar ilmiy faoliyat bilan
bog‘liq faoliyat hisoblanadi. Ko‘rinib turibdiki, innovatsion jarayon-
ning har bir sikli fundamental tadqiqotlar bilan bog‘liq ilmiy faoliyat-
ni amalga oshirishni talab etadi. Ilmiy ish – yangi, isbotlangan maʼ-
lumot va axborotlarni olish va ularni qayta ishlashga yo‘naltirilgan

tadqiqotchilik faoliyatidir. Har qanday ilmiy ish yangiligi, o‘ziga
xosligi va isbot talab qilmaydigan dalillarga boyligi bilan ajralib tu-
rishi lozim. Shunisi eʼtiborga loyiqki, yangi maʼlumot va axborotlar
miqdori va ko‘lami amaliy tadqiqotlarga o‘tish jarayonida kamayib
boradi. Bunda tadqiqotchilik faoliyati ko‘proq tajriba, ko‘nikma va
jarayonni tashkil qilishning standart usullari bilan o‘rin almashadi.
Fundamental tadqiqotlarni yakuniy natija nuqtai nazaridan tahlil
qilar ekanmiz, nazariy sohada yangi, o‘ziga xos va dalillarga boy
maʼlumot va axborotlarni olishga yo‘naltirilgan tadqiqot faoliyatini

ajratib ko‘rsatish muhim o‘rin tutadi.
Fundamental tadqiqotlar muayyan bir aniq amaliy masalalarni
yechish bilan bevosita bog‘liq bo‘lmasa-da, biroq, aynan u innovatsion
jarayonning asosini tashkil qiladi. Shu bilan bir qatorda, nazariy

108