Page 318 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
kompaniya xodimlarining ijodiy va kreativ faoliyati uchun qulay
bo‘lgan, ruhiy va iqtisodiy muhitni shakllantirishga, innovatsiyalar-
ning joriy etilishi va rivojlanishiga ijobiy taʼsir ko‘rsatuvchi qadriyatlar
to‘g‘risida to‘xtalamiz.

Rossiyalik mutaxassis S.R. Yagolkovskiy g‘arblik tadqiqotchilar-
ning bu boradagi ilmiy izlanishlari natijalarini umumlashtirgan
holda, ularni innovatsiyalarga moyillikning tashkiliy darajasi sifatida
tavsiflash asnosida bir qator tamoyillar (qadriyatlar yo‘nalishi)ni
ajratib ko‘rsatadi. Bizning fikrimizcha, bular orasida eng muhimlari
quyidagilar hisoblanadi:
1. Tashkiliy muhit – yangi g‘oyalar va yechimlarning dunyoga

kelishiga hissa qo‘shuvchi korxonada shakllangan umumiy muhit.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, agar tashkilot har qanday ijodiy
tashabbusni qo‘llab-quvvatlasa hamda taklif etilgan g‘oya va
takliflarni amalga oshirishga harakat qilsa, korxonada ijodkorlikning
umumiy darajasi juda yuqori bo‘ladi, xodimlar esa o‘z ish faoliyatini

yaxshilashning yangi va o‘ziga xos usullari, ish joyining ergonometrik
ko‘rsatkichla rini yaxshilash haqida ko‘proq bosh qotira boshlaydilar. 32
2. Tashkilotning bo‘linmalar, bo‘limlar, xizmatlar va shu kabi
qismlarga ajratilishini ko‘zda tutuvchi tashkiliy tuzilma (tizim
bo‘g‘inlari o‘rtasidagi funksiyalar, kommunikativ aloqalar, tarkibiy
unsurlarning murakkablik va tabaqalanish darajasi). O‘z tuzilmasi
bo‘yicha murakkab bo‘lgan tashkilotlarda yuqori bo‘g‘in menejerlari

o‘zlariga bo‘ysinuvchi tuzilmalarda nazorat tizimini mustahkamlash
va rasmiylashtirish darajasini kuchaytirishga majbur bo‘ladilar, bu
esa muqarrar ravishda mazkur bo‘linmalar innovatsion salohiyati-
ning pasayishiga olib keladi. Noaniqlik sharoitida faoliyat ko‘rsatuv-
chi ko‘pgina kompaniyalar o‘z faoliyatlarida norasmiy boshqaruv
usullariga, boshqaruvni imkon darajasida markazlashtirishdan

voz kechish amaliyotiga ko‘proq murojaat qiladilar. Bo‘linmalarda
jamoaviy yondashuvni qo‘llab-quvvatlash yangi g‘oyalarni
amaliyotga joriy etish va ularning mahsuldorligining ortishiga olib

32 Mumford, M. D., & Gustafson, S. B. (1988). Creativity syndrome: Integration, application, and innovation.
Psychological Bulletin, 103(1), 27–43. https://doi.org/10.1037/0033-2909.103.1.27
317