Page 316 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
tarixida juda ham misollar ko‘p. Maʼlumki, barcha ko‘rsatkichlar
bo‘yicha bir xil bo‘lgan urug‘lar tuproq va parvarishlash shart-
sharoitlariga bog‘liq holda sifat va miqdor ko‘rsatkichlari turlicha
bo‘lgan o‘simlik sifatida unib chiqadi. Shunga monand tarzda, inson
uchun tashkiliy madaniyat uning “samarali” qobiliyatlarini ro‘yobga

chiqaruvchi yoki yo‘qqa chiqaruvchi muhit (tuproq) hisoblanadi.
Qachonki, so‘z kompaniyaning o‘ziga xos intellektual va novatorlik
aktivlarini ifoda etuv chi nostandart, kreativ va ijodkor insonlari
haqida borar ekan, bu ayniqsa muhim ahamiyat kasb etadi.
Mehnat unumdorligini o‘stirishning mavjud standart usullari va
zaxiralari endilikda ish bermay qo‘ygan XX asrning ikkinchi yarmidan
boshlab tashkiliy madaniyatga alohida eʼtibor qaratila boshlandi.
Jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotida yangi iqtisodiyot-bilimlar
iqtisodiyotining qaror topishi asnosida bu mavzu yanada dolzarb

ahamiyat kasb eta boshladi.
Bugungi kunda tobora shiddat bilan rivojlanayotgan ushbu jara-
yonlar biznes-tuzilmalarning tashkiliy madaniyatida qay tarzda aks
etadi, yangi davrning chaqiriqlariga javob bera olishi uchun u qanday
o‘zgarishi lozim? Ushbu savollarga javob berish uchun, tashkiliy
madaniyatni har tomonlama o‘rganish asosida tadqiqotchilar
tomonidan ajratib ko‘rsatiladigan tashkiliy madaniyatning ayrim

jihatlarini qisqacha ko‘rib chiqamiz. Tashkiliy madaniyatni
tavsiflashda tadqiqotchilar quyidagilarga eʼtibor qaratadilar:
– insonlarning o‘zaro munosabatlarida kuzatiluvchi xulq-atvor
stereotiplari (anʼana va urf-odatlar);
– madaniyat yoki submadaniyatga xos bo‘lgan andozalar, guruh
qoidalari;
– eʼtirof etilgan qadriyatlar;
– rasmiy falsafa (umum siyosiy va mafkuraviy tamoyillar);
– o‘yin qoidalari (tashkilotda ishlash davomida talab etiluvchi

qoidalar va cheklovlar);
– hissiy-ruhiy muhit (kompaniya aʼzolarining bir-birlari bilan yoki
mijozlar bilan o‘zaro munosabatlarida paydo bo‘ladigan hissiyotlar);
– amaliy tajriba (uslublar va texnik usullar);

315