Page 36 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Ochiq iqtisodiyot quyidagi jihatlar bilan ajralib turadi:
- mamlakatning tashqi iqtisodiy faoliyat sohasida muayyan bir
faoliyat turiga ixtisoslashuvi;
- muhim tovar va xizmatlar narxlarining milliy va jahon ko‘lami-
da taqqoslanishi;

- milliy iqtisodiyotda eksport qiluvchi sektorning mavjudligi;
- jahondagi tendensiyalardan kelib chiqqan holda, ishlab chiqa-
rish va ilmiy-texnik siyosatni shakllantirish;
- xalqaro shartnoma majburiyatlarining ustuvorligi va boshqalar.
Kichik ochiq iqtisodiyot – katta bo‘lmagan mamlakat iqtisodiyo-
tidir. Kichik ochiq iqtisodiyot modeli kapital harakati hisobi va joriy
operatsiyalar hisobi o‘z ichiga oladi. Bunday iqtisodiyot jahon bozo-
rida katta ulushga ega emas va jahon foiz stavkasiga amalda taʼsir
ko‘rsata olmaydi

Katta ochiq iqtisodiyot – ko‘lami yirikligi sababli foiz stavkasi
mamlakatning ichida ro‘y berayotgan jarayonlarning jiddiy taʼsirida
shakllanadigan iqtisodiyotdir.
Katta ochiq iqtisodiyot- jahon jamg‘armalari va investitsiyalari-
ning katta qismiga egalik qilayotgan yirik mamlakat (AQSh, Xitoy,
Germaniya, Yaponiya, Rossiya va boshq.) iqtisodiyotidir. Bunday dav-
latlar jahon moliya stavkasiga taʼsir ko‘rsata oladi.

Iqtisodiyotning ochiqligi darajasi odatda mamlakatning tashqi
savdosi hajmiga yoki hukumatning siyosiy irodasiga bog‘liq bo‘la-
di. Masalan, Buyuk Britaniya iqtisodiyoti nisbatan ochiq hisoblana-
di, chunki u tashqi savdoga juda bog‘langan. AQSh iqtisodiyoti esa
nisbatan yopiqdir, chunki tashqi savdo uning rivojlanishi uchun hal
qiluvchi ahamiyat kasb etmaydi.

Mavzu bo‘yicha qisqacha xulosalar
Jahon iqtisodiyotining hozirgi rivojlanish bosqichi mavjud resurs-

lardan foydalanish o‘zining halokatli chegarasi kelganligini anglash-
ga olib keldi. Shuni alohida qayd etishimiz lozimki, yetarlicha resurs
bazasiga ega bo‘lmasdan turib, iqtisodiy o‘sish va aholining turli
qatlamlarini ijtimoiy zaruratlar bilan taʼmin etib bo‘lmaydi. Bugungi

35