Page 401 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
bog‘liq pul oqimlarini qoplashga to‘laligicha etadi. Kompaniyaning
yangi bozorlarga kirishga imkon beradigan keyingi strategik
kengayishi katta investitsiyalarni talab qiladi va natijada korxona
venchur biznesining yirik ishtirokchilariga-strategik hamkorlarga,
venchur fondlariga va to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya fondlari ga

qiziqish bildira boshlaydilar. Bunda, moliyaviy resurslarning hajmi
va ularning kapital bozoridagi mavqeyi katta miqyosdagi yangi yirik
loyihalarni amalga oshirish imkonini beradi. Yangidan o‘z faoliyatini
boshlayotgan korxonalarning texnologiyasi katta kompaniya uchun
yangi mahsulot yaratishga, yangi sotish bozorlarining ochilishiga
yoki xarajatlarni sezilarli darajada qisqartirishga imkon berganida
katta kompaniyalar yangidan faoliyat boshlayotgan innovatsion
kompaniyalar bilan hamkorlik qilishga qiziqish bildiradilar. Strategik
sherikchilik turlicha ko‘rinishlarda amalga oshirilishi mumkin. Bu

istiqbolli texnologiyaga ega bo‘lgan start-up ulushini katta kompaniya
tomonidan sotib olinishi yoki katta kompaniya tomonidan birgalikda
ishlanmalarni amalga oshirish uchun pul mablag‘lari ajratilishi
(JDA-Joint Development Agreement) kabilar bo‘lishi mumkin. Joint
Development Agreement sharoitida kompaniya ulushini sotish amalga
oshmaydi. Texnologiyalarni ishlab chiqish va ilmiy-tadqiqot ishlarini
amalga oshirish uchun hamkor kompaniya tomonidan ajratilgan

pul mablag‘lari texnologiya yoki mahsulotdan eksklyuziv huquqlar
asosida foydalanish maqsadida ajratiladi. Har bir investorning yakuniy
maqsadi – bu foyda olishdir. Innovatsion kompaniya biznesni yo‘lga
qo‘yish va ilk o‘sishni taʼminlash muammolarini hal qila boshlagach,
rentabellik ko‘rsatkichlari va bozor qiymati ko‘rsatkichlari asta-
sekin o‘sib boradi. Buning natijasida investor kompaniyaga kiritilgan
mablag‘larni nafaqat qaytarib olish, balki muayyan darajadagi foyda
olis h imkonini beruvchi shart-sharoitlar tarkib topadi. Kompaniyaning
barqaror iqtisodiy o‘sish fazasida tadbirkorga investorsiz o‘zi mustaqil

tarzda qarorlar qabul qilish imkonini beruvchi va investorga loyihadan
foyda bilan chiqishni taʼmin etuvchi, venchurli investorlarga maʼlum
bir foyda bilan sarflangan barcha mablag‘larni qaytarib olishga izn
beruvchi iqtisodiy natijalarga erishish lozim.

400