Page 431 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
darajasi yuqori bo‘lgan venchur kapital biznesiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri
investitsiyalardir. mazkur investitsiyalar quyidagilarni ko‘zda tutadi:
1. venchur faoliyatining muvaffaqiyatiga ishonish;
2. mustaqil tadqiqotlar olib borish va ilg‘or texnologiyalarni
tijoratlashtirish borasida shart-sharoitlarning mavjud emasligi.

Venchurli moliyalashtirishning xususiyatlari quyidagilarda
ifodalanadi:
1. muayyan darajadagi xavfsizlikni taʼminlash borasida moliyaviy
mablag‘lar ajratilmaydi;
2. investor ustav kapitalida majburiy ishtirok qiladi;
3. mablag‘lar uzoq vaqt davomida bepul taqdim qilinadi;
4. investorlar kompaniyani boshqarishda faol ishtirok etadilar.
Qoplanish muddati uzoq bo‘lgan qimmat mahsulotlarni ishlab
chi qaruvchilar va isteʼmolchilar ushbu tovarlarni ishlab chiqarish va

sotishni moliyalashtirishning qo‘shimcha manbalariga katta qizi qish
bilan qaraydilar. Bunday moliyalashtirish usullaridan biri lizing hisob-
lanadi. Lizingning iqtisodiy mazmunini tahlil qilar ekanmiz, uni n g ta-
biati kredit munosabatlariga bir muncha o‘xshab ketadi. Li zing ning
o‘zi ga xosligi shundaki, lizing bank kafolatlari, kafillik va garovni ta-
lab qilmaydi va shuning uchun ham, u bugungi kunda inno vat sion
loyihalarni moliyalashtirishning juda keng tarqalgan usuliga aylandi.

Paketlash qisqa muddatli loyihalarni amalga oshirish bilan bir
qatorda, uzoq muddatli innovatsion loyihalarni moliyalashtirishni
o‘z ichiga oladi.
Forfeyting tijorat kreditini bank kreditiga aylantirish usulini ifoda
etadi. U innovatsion kompaniyada mahalliy ishlab chiqarish uchun
zarur bo‘lgan mahsulotlarni sotib olish imkoniyati bo‘lmagan hollarda
qo‘llaniladi. Xaridor o‘ziga kerak bo‘lgan mahsulot sotuvchisini
qidiradi va tijorat bankining oldindan roziligi bilan (uchinchi tomon
bitimi) uni forfeyting shartlari asosida etkazib berishga rozi bo‘ladi.

Faktoring – bu debitorlik qarzlarini o‘tkazish hisobiga banklar
tomonidan mijozlarga ko‘rsatiladigan moliyaviy xizmatlar guruhi.
Innovatsion kompaniya faktoring xizmatlaridan tovarlarni yetkazib
berishni moliyalashtirish, kredit risklarini sug‘urtalash, debitorlik

430