Page 453 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Asosiy muammo shundaki, odatda, qaysidir voqea yuzaga kelishi
ehtimolini baholash uchun kuzatishlar soni yetarlicha bo‘lmaydi.
Ushbu muammo ko‘pgina innovatsion loyihalarning o‘ziga xos
xususiyatlari va takrorlanmasligi bilan tushuntiriladi. Innovatsion
tavakkalchiliklarning quyidagi ko‘rinishlarini farqlashimiz mumkin:

• innovatsion loyihani noto‘g‘ri tanlash oqibatida kelib chiquvchi
tavakkalchilik;
• innovatsion loyihani kerakli darajada moliyaviy mablag‘lar bilan
taʼmin eta olmaslik oqibatida kelib chiquvchi tavakkalchiliklar;
• innovatsion loyihani amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan
resurslar bilan joriy taʼminlashning marketing tavakkalchiligi;
• xo‘jalik shartnomalarining bajarilmaslik xatari;
• ko‘zda tutilmagan xarajatlarning kelib chiqishi va daromadlar-
ning pasayishi tavakkalchiligi;

• raqobatning kuchayishi xatari;
• innovatsion loyihaning mulkiy huquqini taʼminlash bilan bog‘liq
tavakkalchiliklar.
Innovatsion tavakkalchiliklarni baholash uchun, odatda, hisob-
kitob qilinishi lozim bo‘lgan ko‘rsatkichning yo‘l qo‘yilishi mumkin
bo‘lgan tebranish chegaralari tanlanadi va qaror qabul qilish uchun
zarur bo‘lgan qiymat asoslab beriladi. Bunday yondashuv, masalan,

aksiyalarni joylashtirish narxini hisob-kitob qilishda, shuningdek,
innovatsion tavakkalchiliklarni hisoblashda qo‘llaniladi, bunda har
bir tavakkalchilik (xavf-xatar) 0 dan 5 foiz chegarasida baholanadi.
Innovatsion loyihaning samaradorligini baholashning o‘ziga xos
xususiyatlarini ajratib olish uchun tavakkalchilik omillarini hisobga
olgan holda hayotiylik siklining har bir bosqichini tahlil qilish ta lab
etiladi. Taʼkidlash joizki, innovatsion loyihani moliyalashtirishning
yetarli darajasiga ega emasligi, ko‘zda tutilmagan xarajatlar va
boshqa shu kabi tavakkalchiliklarning mavjudligi innovatsion loyiha

hayo tiylik siklining barcha bosqichlariga tegishlidir. Tadbirkorning
tavakkalchilikni boshqarish doirasidagi faoliyati o‘z subyektining
daromadligiga tahdid soluvchi tavakkalchiliklarning taʼsiridan
himoya qilishga yo‘naltirilgan.

452