Page 665 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Bozor sig‘imi dinamikasiga taʼsir qiluvchi omillarni aniqlash va
tahlil qilish – talabning o‘sish surʼatlarining o‘zgarishi (kamayishi)
yoki bozor sig‘imining pasayishi (kengayishi) foizi aniqlanadi.
Innovatsiyalarga bo‘lgan talabni tahlil qilish quyidagilarni o‘z ichi-
ga oladi:

1. Yaratilayotgan innovatsiyaga bo‘lgan ehtiyojni tahlil qilish.
2. Talabning korxona faoliyatiga taʼsirini tahlil qilish.
3. Innovatsion mahsulotlarni sotishning maksimal hajmini aniq-
lash.
4. Innovatsiyalar va tegishli xizmatlarga bo‘lgan talabni tahlil qilish.
5. Innovatsiyalarga bo‘lgan talabni shakllantiruvchi omillarni aniq-
lash.
Innovatsiyalarga bo‘lgan talab amalga oshirish vaqtiga qarab:
a) dastlabki, b) joriy, c) keyingi davrlar bo‘yicha tahlil qilinadi.

Talabni baholash ko‘rsatkichlari quyidagicha:
1. Mazkur turdagi mahsulotning potensial xaridorlari soni.
2. Taklif etilayotgan mahsulotlarning narxi.
3. Talab hajmi.
4. Yangi mahsulotlarni sotish bo‘yicha takliflar.
5. Talabning sezgirligi.
Talabni baholash talabni o‘lchash imkonini beruvchi ko‘rsatkichlarni

tahlil qilish asosida amalga oshiriladi. Isteʼmol mahsulotlari va sanoat
mahsulotlariga bo‘lgan talabni baholash ko‘rsatkichlarini farqlash
lozim.
I. Xomashyoga bo‘lgan talabni o‘lchash borasida quyidagilar
baholanadi:
a) potensial isteʼmol tashkilotlari soni;
b) haqiqiy isteʼmol tashkilotlari soni;
c) haqiqiy isteʼmolchiga toʼgʼri keladigan faollik darajasi;
d) faollik birligiga birlik isteʼmol darajasi.

II. Tashkil etuvchilarga bo‘lgan talab isteʼmolchining ishlab
chiqarish hajmiga bog‘liq bo‘lib, uni tahlil qilish uchun quyidagi
ko‘rsatkichlar zarur:
a) potensial isteʼmolchi korxonalar soni;

664