Page 60 - NRCM1

NHẬN RA CHÍNH MÌNH

LIÊN HỆ GIỮA TÂM VÀ VẬT

Các nhà khoa học luôn tin là có một chất liệu làm
nền tảng cho thế giới vật chất hình thành, gọi là h t của
Chúa, kể cả sóng điện từ lan truyền trong không gian
cũng vậy. Đến nay các nhà nghiên cứu vật lý chƣa tìm
ra phần tử tận cùng nhỏ nào là hạt cơ bản cấu thành vật
chất, mà ngƣợc lại phần cuối cùng nhỏ thì không phải
là hạt (vật chất), mà là sóng (phi vật chất). Cũng nhƣ
không có một chất liệu truyền dẫn nào làm sóng điện
từ rung động, mà đó có thể là sự tác động nội tại của
một yếu tố mà ta tạm gọi là năng lƣợng.
Theo kinh nghiệm thông thƣờng, chúng ta thƣờng
cho rằng những gì là bƣớc sóng thì không thể là hạt,
tuy nhiên ở góc độ lƣợng tử thì ánh sáng dƣờng nhƣ là
ví dụ về một nghịch lý, bởi nó vừa là sóng vừa là hạt.
Bất kỳ lúc nào ngƣời ta cũng biết một electron đang ở
đâu, nhƣng ngƣời ta không biết nó đang làm gì, hoặc
có thể biết nó đang làm gì mà không thể biết đƣợc nó
đang ở đâu. Một lần nữa cho thấy đối tƣợng quan sát là
yếu tố quyết định: Khi chúng ta quyết định tìm hiểu
động lƣợng của một electron, thì chính điều này khiến
cho ta không thể tìm hiểu đƣợc vị trí của nó. Khi ta
quyết định tìm hiểu vị trí của nó thì chính điều này
ngăn cản khiến chúng ta không thể nghiên cứu đƣợc
động lƣợng của nó. Vậy đối tƣợng quan sát thực sự là
44
một phần gắn liền với thực tại đƣợc quan sát.

44
“Theo kinh nghiệm… quan sát” V trụ trong m t nguyên tử ơn, trang 86 -
Đức Đạt lai Lạt ma 14 - Lê Tuyên biên dịch.
59