Page 55 - NRCM1

Đức Thanh

cứ trên mặt dụng của tâm để mà luận. Tâm vô phân
biệt là thể, thức thuộc hữu phân biệt là dụng. Tâm
thuộc phần chân, thức thuộc phần vọng. Theo luận
thuyết này thì:
- Thức A lại da (Tàng thức) hàm chứa những công
năng (chủng tử) sinh ra các pháp, rồi biến ra tướng
phần căn thân và thế giới. Tuy không có hình tƣớng gì
có thể thấy đƣợc, song tất cả các pháp đều từ đó sinh ra
33
cho nên gọi cái công năng vô hình này là chủng tử.
Chủng tử đƣợc hiểu nhƣ một năng lực tiềm tàng
ẩn chứa bên trong. Nhƣ hạt giống lúa thì ẩn chứa khả
năng sinh ra chồi lá cây lúa. Cũng nhƣ ngƣời biết viết
chữ, khi chƣa viết chữ công năng đó ẩn núp trong bộ
não không thấy đƣợc, đến khi cầm bút viết chữ thì cái
khả năng ấy mới hiện hành.
- Chủng tử sinh ra Thức: Chúng sinh khi mới thọ
sinh, đều y ở Thức A lại da mà lần lần tƣợng thành
năm căn gồm mắt, tai, mũi, lƣ i và thân, cho đến khi ra
khỏi thai. Vì cái tác dụng của mỗi Thức không đồng
nên có thể phân ra làm tám loại. Phàm mỗi một Thức
nào khi sinh ra, đều do chủng tử từ trong Thức A lại da
mà sinh cả. Nhƣ khi mắt xem hoa, thì có một chủng tử
(hạt giống) từ trong Tạng thức khởi ra hiện hành, làm
cho con mắt có tác dụng thấy hoa, gọi là Nhãn thức
(cái biết của mắt). Khi tai nghe tiếng, thì có một chủng
tử từ trong Tạng thức khởi ra hiện hành làm cho lỗ tai
có tác dụng nghe tiếng gọi là Nhĩ thức (cái biết của
tai). Khi mũi ngửi mùi thì có một chủng tử từ trong

33
“Thức A lại da… chủng tử” Duy Thức Học, trang 190 - Hòa thƣợng Thích
Thiện Hoa dịch.
54