Page 71 - หนังสือเรียนภาษาไทย ม.ปลาย พท.31001

62

2. รูปแบบของวรรณกรรมทองถิ่นภาคอีสาน
2.1 โคลงสาร เปนฉันทลักษณที่บังคับเสียงเอกโท สวนมากใชประพันธวรรณกรรมประเภท

นิทาน นิยาย หรือนิทานคติธรรม
2.2 กาพยหรือกาพยเซิ้ง ประพันเปนบทสั้น ๆ สําหรับขับลําในพิธี เชน เซิ้งบั้งไฟ เซิ้งนางแมว

ฯลฯ

2.3 ราย (ฮาย) ลักษณะเหมือนรายยาว ใชประพันธวรรณกรรมชาดก หรือนิทานคติธรรม
ที่ใชเทศน เชน มหาชาติ (ฉบับอีสานเรียกวาลํามหาชาติ)

3. รูปแบบของวรรณกรรมทองถิ่นภาคเหนือ

3.1 คําวธรรม ฉันทลักษณเหมือนรายยาวชําสําหรับเทศน นิยมประพันธวรรณกรรมประเภท
นิทานชาดกหรือนิทานคติธรรม

3.2 คําวซอ คําประพันธที่บังคับสัมผัสระหวางวรรคและบังคับเสียงเอกโท นิยมแตนิทาน

เปน คําวซอ แลวนํามาขับลําในที่ประชุมชน ตามลีลาทํานองเสนาะของภาคเหนือ
3.3 โคลง ภาษาถิ่นเหนือออกเสียงเปน “กะลง” เปนฉันทลักษณที่เจริญรุงเรือง ควบคูกับ

“คาวธรรม” มีทั้งกะลงสี่หอง สามหอง และสองหอง (โคลงสี่ โคลงสาม และโคลงสอง)
4. รูปแบบของวรรณกรรมทองถิ่นภาคใต

วรรณกรรมพื้นบานภาคใตฉันทลักษณรวมกับวรรณกรรมทองถิ่นภาคกลาง แตจากการศึกษา

ความนิยมเรื่องฉันทลักษณของวรรณกรรมภาคใต พบวานิยม “กลอนสวด” (คํากาพย) มากที่สุด

วรรณกรรมลายลักษณภาคใตเกินรอยละ 80 ประพันธเปนกลอนสวด โดยเฉพาะนิทานประโลมโลก
(เรื่องจักร ๆ วงศ ๆ)

การวิเคราะหคุณคาของวรรณกรรมทองถิ่น

การวิเคราะหวรรณกรรมทองถิ่นนั้นจะวิเคราะหตามคุณคาของวรรณกรรมดานตาง ๆ เมื่อศึกษา

วรรณกรรมทองถิ่นเรื่องใด เราจะตองวินิจวิเคราะหหรือพิจารณาดูวาวรรณกรรมเรื่องนั้นมีคุณคาในดานใด

ดังตอไปนี้
1. คุณคาดานจริยศาสตรหรือคุณคาดานจริยธรรม วิเคราะหวาวรรณกรรมที่อานและศึกษา

เปนตัวอยางความประพฤติ การดําเนินชีวิตวาอะไรผิด อะไรถูก อยางไรดี อยางไรเหมาะสม วรรณกรรม
ทองถิ่นจะทําหนาที่ตัวอยางแบบแผนและความประพฤติของชาวบานใหถูกตองสอดคลองกับขอตกลงของ

สังคม ชุมชน ตามกฎหมายระเบียบประเพณีอันดีงาม

2. คุณคาดานสุนทรียศาสตรหรือความงามความไพเราะ วรรณกรรมทองถิ่นจะใหคุณคา
ดานความงามความไพเราะของถอยคํา ใชคําสัมผัสคลองจอง ความไพเราะของทวงทํานองของเพลง บทกวี

เมื่อฟงหรืออานจะทําใหเกิดจินตนาการ เกิดความซาบซึ้งในอารมณความรูสึก

3. คุณคาภาษา วรรณกรรมทองถิ่นจะเปนสื่อที่ทําใหภาษาถิ่นดํารงอยูและชวยใหภาษาถิ่นพัฒนา
อยูเสมอมีการคิดคนสรางสรรค ถอยคําภาษา เพื่อสื่อความในวรรณกรรมทองถิ่น ทั้งเพลงพื้นบาน บทกวี