Page 158 - Phẩm Tam Quốc

tốt. Nhưng người mà Gia Cát Lượng có thể chọn là rất nhiều. Như Lưu Biểu

ở ngay trước mắt, lại có quan hệ thân thích. Tào Tháo và Tôn Quyền đang
chiêu binh mãi mã, chiêu hiền nạp sĩ. Nhưng Gia Cát Lượng gần như không
hứng thú với họ. Vì sao vậy?
Nguyên nhân rất đơn giản: Lưu Biểu là quá kém, Tào Tháo quá mạnh.

Không gian nơi Tôn Quyền quá nhỏ. Sau này chúng ta còn biết tới sự kém
cỏi của Lưu Biểu, ở đây chi nói tới một điểm. Lúc bấy giờ nhân sĩ Trung
Nguyên về Kinh châu lánh nạn rất đông, nhưng Lưu Biểu không dùng một ai.
Gia Cát Lượng xuống núi sẽ ra sao? Bên phía Tào Tháo, nhân tài chật ních,
bản thân Tào Tháo là người mạnh, Gia Cát Lượng tới đó thực sẽ như thế nào?
Theo chú dẫn Ngụy lược của Bùi Tùng Chi trong Tam quốc chí. Gia Cát

Lượng truyện, lúc Mạnh Kiến đến chỗ Tào Tháo, Gia Cát Lượng đã nói:
“Trung Quốc nhiều sĩ đại phu, ngao du hà tất ở cố hương”. Bùi Tùng Chi cho
rằng nguyên nhân Gia Cát Lượng không đến chỗ Tào Tháo là vì lập trường
chính trị, nhưng tôi lại nghĩ, ít ra thì đó cũng là một trong những suy nghĩ của
Gia Cát Lượng, vẫn theo Ngụy lược, về sau khi Thạch Thao nhậm chức Quận
thú, Điển nông hiệu úy ở Ngụy, Từ Thứ nhận chức Hữu trung lang tướng,
Ngự sử trung thừa ở Ngụy, Gia Cát Lượng thở dài nói: “Ngụy rất nhiều sĩ! Vì

sao hai người đó lại không được dùng?” Rõ ràng, được dùng không được
dùng vẫn còn phải xem xét.

Và với Gia Cát Lượng chỉ “được dùng” e vẫn chưa đủ, mà vẫn phải “trọng
dụng” thậm chí là “chuyên dùng”. Theo chú dẫn Viên Tử, của Bùi Tùng Chi
trong Tam quốc chí. Gia Cát Lượng truyện, trước trận chiến Xích Bích, Gia
Cát Lượng sang sứ Đông Ngô, thuyết phục Tôn Quyền liên minh với Lưu Bị.
Mưu sĩ hàng đầu của Tôn Quyền là Trương Chiêu đã thấy rõ sự phi phàm của
Gia Cát Lượng ra sức tiến cử với Tôn Quyền. Tôn Quyền muốn giữ Gia Cát
Lượng lại, nhưng Gia Cát Lượng đã cự tuyệt. Có người hỏi lý do, Gia Cát

Lượng nói: Tôn tướng quân là chủ, nhưng xem thái độ, chỉ có thể tôn trọng
Lượng, nhưng không thể tận dụng Lượng, ta sẽ không lưu lại”. Nghĩa là, Tôn
Quyền thực ra là chủ tốt (xứng là chủ), nhưng nhiều nhất Tôn Quyền chỉ có
thể tôn trọng (hiền Lượng), nhưng không thể phát triển hết tài của Lượng (tận
dụng Lượng).

Bùi Tùng Chi cho rằng như vậy là không thực, ở hai lý do. Thứ nhất, Gia
Cát Lượng và Lưu Bị quân thần tương ngộ là việc hiếm “thấy trên đời”. Một
quan hệ không “vì lợi vì tiền”, ai có thể li gián được họ? Thứ Hai, cả đời Gia
Cát Lượng có thể coi là trung trinh bất khuất. Sao lại có mới nới cũ? Bùi