Page 159 - Phẩm Tam Quốc

Tùng Chi nói, sau khi bị bắt, Quan Vũ ở chỗ Tào Tháo có thể coi là “tận dụng

hết”, nhưng vẫn luôn luôn “vì nghĩa không quên gốc”, lẽ nào Gia Cát Lượng
lại không bằng Quan Vũ?
Rõ ràng là Bùi Tùng Chi có lý. Thêm vào đó, chúng ta có thể nói: Lưu Bị
là ông chủ, Gia Cát Lượng chọn sau nhiều lần cân nhắc. Đã vậy thì Gia Cát

Lượng không thể dễ dàng chạy sang với Tôn Quyền. Vì vậy, dù Tôn Quyền
có thể “tận dụng Lượng”, Gia Cát Lượng cũng không bao giờ phản lại Lưu
Bị. Nhưng, trước lúc chọn Lưu Bị lẽ nào Gia Cát Lượng không thể chọn Tôn
Quyền? Đương nhiên là có thể. Vậy, vì sao Gia Cát Lượng lại không chạy
sang với Đông Ngô? Có thế Gia Cát Lượng đã sớm nhận ra Tôn Quyền “có
thể coi trọng Lượng mà không tận dụng Lượng”. Lý lẻ rất đơn giản: Đông

Ngô là tập đoàn lợi ích của ba thế hệ Tôn Kiên, Tôn Sách, Tôn Quyền kinh
doanh và phát triển với bao gian nan vất vả. Bên phía Tôn Quyền nhân tài rất
nhiều và có quan hệ mật thiết. Trương Chiêu là lão thần sáng nghiệp của Tôn
Sách, Tôn Sách từng đưa Trương Chiêu “đến lạy mẹ, khác gi anh em” và coi
như huynh trưởng, trước khi lâm chung còn gửi gắm cả Tôn Quyền (đưa em
ủy thác cho Chiêu), và còn nói “nếu Trọng Mưu không đảm nhận được việc,
thì tự ông hãy nhận lấy!”. Chu Du cũng là lão thần sáng nghiệp của Tôn

Sách, đồng thời còn có tình anh em cọc chèo. Tôn Quyền cũng được nghe lời
nói của mẹ, muốn Tôn Quyền coi Chu Du như anh trai (ta coi Du như con,
mày phải coi nó như anh). Thực dễ hiểu, dù Gia Cát Lượng năng lực có
mạnh, bản lĩnh có lớn, trình độ có cao thì khi tới Đông Ngô, địa vị có thể thấp
hơn Trương, Du, còn không bằng Lỗ Túc. Hiển nhiên, Gia Cát Lượng không

mong như vậy. Vì vậy, chữ “thái độ” trong lời Gia Cát Lượng “xem thái độ”,
chỉ có thể tôn trọng Lượng, không thể tận dụng Lượng” e không phải là “độ
lượng”, mà nên hiểu là “không gian”. Tam quốc chí. Lỗ Túc truyện nói, năm
đó khi khuyên Lỗ Túc về với Tôn Quyền, Chu Du đã mượn lời của Mã Viện,
một danh tướng thời Đông Hán trả lời Quang Vũ đế Lưu Tú: “Thời thế lúc
này, không phải vua chọn thần mà thần chọn vua”. Ngày nay gọi quan điểm
này là “cả hai đều chọn lựa”, cũng với ý này, Quách Gia từng nói “Người trí
phải chọn chủ cho mình”. Quách Gia, Chu Du đều “chọn vua”, cũng vậy, Gia

Cát Lượng “chọn vua”. Nhưng yêu cầu chọn lựa của Gia Cát Lượng có phần
cao hơn, muốn ông chủ đảm bảo thực hiện đường lối chính trị, lý tưởng nhân
sinh của mình ở mức độ cao nhất.

Vậy, đường lối chính trị, lý tưởng nhân sinh của Gia Cát Lượng là gì? Từ
chỗ “luôn ví mình như Quản Trọng, Nhạc Nghị” cùng “Long Trung đối” sau
này có thể thấy, Gia Cát Lượng muốn san bằng bốn biển, thống nhất chín