Page 542 - Phẩm Tam Quốc

V. Tháo chuông rồi lại buộc chuông

Tuân Úc, Lỗ Túc, Gia Cát Lượng (theo thứ tự trước sau xuống núi), có thể
đây là ba vị “mưu sĩ” đáng chú ý nhất trong ba tập đoàn lớn thời đó. Đương

nhiên, không có nghĩa là những người khác (như Chu Du, Lã Mông, Lục Tốn
bên phía Tôn Quyền) không quan trọng. Nhưng nói tới việc lập nước của
Ngụy, Thục, Ngô thì không thể không kể tới ba vị này. Vì họ có ý niệm chính
trị và phương lược dựng nước (những Long Trung đối khác nhau) và đều có
ảnh hưởng đến vị quân chủ của mình. Từ góc nhìn đó, không thể coi họ là
“mưu sĩ” chung chung, thậm chí không nên gọi là mưu sĩ mà gọi là “chính trị
gia”. Nhưng ba người đó đã có những kết cục khác nhau. Tuân Úc bất hạnh
nhất. Tuân Úc cả đời vất vả phục vụ Tào Tháo, nhưng lúc 50 tuổi đã bị Tào

Tháo làm cho rầu rĩ phẫn nộ đến chết. So với Lỗ Túc, Gia Cát Lượng là khác
biệt một trời một vực. Gia Cát Lượng được Lưu Bị gửi con, gửi nước; Lỗ Túc
được Tôn Quyền đánh giá rất cao (dù chỉ “dăm bảy phần mười”). Tuân Úc
được những gì? Được “Ích là Kính”.

Về cái chết của Tuân Úc, chúng ta phân tích trong tập Tiến thoái hết chỗ
tựa. Ở đây, cần nói rõ thêm “điều kiện và cục thế” khi đó, đã quyết định thế
nào đến số phận các nhân vật lịch sử. Chúng ta đều biết, Tuân Úc là nhân vật
đặc biệt trong tập đoàn Tào Tháo. Tuân Úc xuất thân sĩ tộc, ông là huyện
lệnh Lang Lăng, cha là quốc tướng Tế Nam, chú Tuân Sảng từng là tam công

(tư không). Bản thân Tuân Úc là danh sĩ, được Hà Ngung ở Nam Dương bình
là “có tài vương tá”. Hà Ngung là người không đơn giản, là “người trong
đảng cố” những năm cuối thời Đông Hán, một nhân vật quan trọng trong tập
đoàn danh sĩ, từng vạch mưu giết Đổng Trác. Tuân Úc cũng là một trong hai
người nhìn ra Tào Tháo sớm nhất (người kia là Kiều Huyền). Vì vậy, Tuân

Úc vừa là sĩ tộc vừa là danh sĩ.
Nhưng Tuân Úc, một người vừa là sĩ tộc vừa là danh sĩ đã chạy đến với
Tào Tháo. Hơn nữa, trước đó Tuân Úc còn ở chỗ Viên Thiệu. Chúng ta cần
biết, đường lối của Viên Thiệu là “sĩ tộc Nho gia”. Đường lối của Tào Tháo
là “Pháp gia hàn tộc”. Tuân Úc bỏ Viên sang với Tào, là chuyện không bình

thường. Không bình thường hơn nữa, Tuân Úc sang với Tào Tháo vào năm
Sơ Bình thứ II (Công nguyên năm 191) thời Hán Hiến đế. Lúc này Viên
Thiệu đã đoạt được địa bàn của Hàn Phức, là Ký châu mục, Tào Tháo mới
được Viên Thiệu tiến cử là thái thú Đông quận, về cơ bản chưa sánh được với
Viên Thiệu. Phần trước đã nói, trong chiến dịch Quan Độ (Công nguyên năm

200), Tào Tháo đã “phụng thiên tử để lệnh kẻ chưa thần phục”. Rất nhiều