Page 55 - รายงานวิจัยน้ำทะเล_Neat

45

7. การมีส่วนร่วม
7.1 ความหมายของการมีส่วนร่วม
แนวคิดการมีส่วนร่วมในปัจจุบันได้รับการยอมรับและใช้เป็นแนวทางปฏิบัติในงาน

พัฒนา การมีส่วนร่วมนั้นไม่ได้ขึ้นอยู่กับการริเริ่มหรือการวางแผนโดยรัฐ แต่ความส าเร็จที่แท้จริงนั้น
เกิดจากการที่ประชาชนในชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการพัฒนาอย่างเป็นอิสระที่เน้นการ
ท างานในรูปของกลุ่มหรือองค์กรชุมชนที่มีวัตถุประสงค์อย่างชัดเจน เกิดเป็นพลังกลุ่มซึ่งเป็นปัจจัย
ส าคัญที่ท าให้งานพัฒนาต่างๆ บรรลุความส าเร็จตามความมุ่งหมาย (จรัญญา วงศ์พรหม, 2536: 4)

ดังนั้น การมีส่วนร่วมจึงเป็นการรับฟังความคิดเห็นและการเปิดโอกาสให้มีส่วนร่วมในกิจกรรมและ
ขั้นตอนต่างๆ จึงเป็นสิ่งจ าเป็นเพราะจะท าให้ลดความขัดแย้งและผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์ที่อาจจะ
เกิดขึ้นในอนาคต และสร้างให้เกิดพลังของทุกฝุายในการร่วมกันคิด ร่วมกันท า และร่วมกันรับผลตอบแทน
จากการกระท านั้นที่จะน าไปสู่การพัฒนาที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน

ค าว่า “การมีส่วนร่วม” มีผู้ให้ความหมายที่หลากหลายและแตกต่างกันไปตาม
ความเข้าใจและประสบการณ์ของแต่ละบุคคล ซึ่งพอสรุปได้ดังต่อไปนี้
การมีส่วนร่วม คือ การที่ฝุายหนึ่งฝุายใดที่ไม่เคยได้เข้าร่วมในกิจกรรมต่างๆ หรือ

เข้าร่วมการตัดสินใจ หรือเคยเข้ามาร่วมด้วยเล็กน้อยได้เข้าร่วมด้วยมากขึ้นเป็นไปอย่างมีอิสรภาพ
เสมอภาค มิใช่เพียงมีส่วนร่วมอย่างผิวเผิน แต่เข้าร่วมด้วยแท้จริงยิ่งขึ้นและการเข้าร่วมนั้นต้องเริ่ม
ตั้งแต่ขั้นแรกจนถึงขั้นสุดท้ายของโครงการ (นรินทร์ชัย พัฒนพงศา, 2547: 4) คล้ายคลึงกับที่ ถวิลวดี
บุรีกุล (2548: 4) กล่าวไว้ว่า การมีส่วนร่วมของประชาชนมีอยู่ในเกือบทุกกิจกรรมของสังคมขึ้นอยู่กับ
ความสนใจและประเด็นในการพิจารณา โดยมีพื้นฐานว่าประชาชนต้องมีอิสรภาพ ความเสมอภาค

และความสามารถในการเข้าร่วมกิจกรรม นอกจากนี้การมีส่วนร่วมจะต้องมีวัตถุประสงค์หรือจุดมุ่งหมาย
ต้องมีกิจกรรมเปูาหมายและต้องมีกลุ่มเปูาหมาย ทั้งนี้เพื่อให้กระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน
ด าเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

กริช น้อยผา (2542: 12) ให้ความหมาย การมีส่วนร่วม ไว้ว่า เป็นกระบวนการที่
ให้ประชาชนไม่ว่าปัจเจกบุคคล หรือกลุ่มคนที่เห็นพ้องต้องกัน เข้ามามีส่วนร่วมรับผิดชอบในการ
ด าเนินงาน โดยร่วมกันคิด ร่วมลงมือปฏิบัติการ ร่วมในการแบ่งปันผลประโยชน์ และร่วมในการติดตาม
และประเมินผล

ไพรัตน์ เดชะรินทร์ (2537: 10) ให้ความหมาย การมีส่วนร่วม ไว้ว่า เป็นกระบวนการ
ที่รัฐบาลท าการส่งเสริมชักน าและสร้างโอกาสให้ประชาชนทั้งส่วนบุคคล กลุ่มชน ชมรม สมาคม มูลนิธิ
และองค์การอาสาสมัคร เข้ามามีบทบาทในการด าเนินงานเรื่องใดเรื่องหนึ่งหรือหลายๆ เรื่องแล้วแต่
กรณี

ยุวัฒน์ วุฒิเมธี (อ้างถึงใน จรัญญา วงศ์พรหม, 2536: 8) ให้ความหมายของ การมี
ส่วนร่วม ไว้ว่า เป็นการเปิดโอกาสให้ประชาชนได้มีส่วนในการคิดริเริ่ม การพิจารณาตัดสินใจร่วมปฏิบัติ
และร่วมรับผิดชอบในเรื่องต่างๆ อันมีผลกระทบถึงตน
อภิชัย พันธเสน (อ้างถึงใน จรัญญา วงศ์พรหม, 2536: 8) กล่าวว่า การมีส่วนร่วม

ของประชาชน คือ การให้อ านาจในการตัดสินใจที่เน้นเรื่องอ านาจและการควบคุม โดยการมีกิจกรรม
ร่วมกันของประชาชนที่ไม่เคยมีส่วนเกี่ยวข้องในการปฏิบัติ ค าว่า การมีส่วนร่วมนั้นเป็นผลมาจากการ