Page 59 - รายงานวิจัยน้ำทะเล_Neat
P. 59
49
5) การมีส่วนร่วมในขั้นประเมินผลการพัฒนา ประชาชนเข้าร่วมประเมินว่าการ
พัฒนาที่ได้กระท าไปนั้น ส าเร็จตามวัตถุประสงค์เพียงใด อาจประเมินในรูปของการประเมินย่อย
ประเมินเป็นระยะ หรือประเมินผลรวม ซึ่งเป็นการประเมินผลสรุปรวบยอด
อคิน รพีพัฒน์ (อ้างถึงใน เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง, 2543: 8-9) ได้ศึกษากระบวนการมี
ส่วนร่วมของประชาชนในงานพัฒนา ซึ่งมี 4 ประการด้วยกัน
การมีส่วนร่วมของประชาชนในการระบุปัญหาและสาเหตุของปัญหา ซึ่งเป็นกระบวนการ
มีส่วนร่วมที่ส าคัญมากที่สุด เพราะถ้าประชาชนไม่มีบทบาทในการระบุปัญหาและความต้องการของ
เขาแล้ว โครงการต่างๆ ที่วางออกมาก็ไร้ประโยชน์ เพราะโครงการที่วางออกมามิได้ตอบสนองความ
ต้องการที่แท้จริงของประชาชน อีกทั้งประชาชนจะมองไม่เห็นความส าคัญของกิจกรรมและการด าเนิน
กิจกรรมก็จะไม่ประสบความส าเร็จบรรลุเปูาหมายตามที่วางไว้ ดังนั้นการมีส่วนร่วมของประชาชน
ซึ่งเข้ามามีส่วนร่วมในการระบุปัญหา วิเคราะห์ปัญหาด้วยตนเอง ท าให้ประชาชนเกิดความรู้สึกเป็น
เจ้าของ ซึ่งสามารถสนองตอบความต้องการหรือปัญหาของพวกเขาได้
การมีส่วนร่วมของประชาชนในการวางแผนการด าเนินกิจกรรม เมื่อประชาชนใน
ชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วม เข้ามามีบทบาทในการระบุปัญหาแล้ว ขั้นต่อไปก็คือ การร่วมกันวางแผน
การด าเนินโครงการเพื่อสนองตอบความต้องการหรือแก้ปัญหาของพวกเขาด้วยตัวของเขาเอง
แต่อย่างไรก็ตามนักพัฒนาหรือผู้ที่มีความรู้ในการวางแผน ควรมีส่วนร่วมเข้าไปร่วมในการวางแผน
ด้วย เพื่อคอยให้ค าแนะน าประชาชนในการวางแผน ก าหนดทางเลือกในการแก้ไขปัญหา แต่มิใช่ว่า
นักพัฒนาเหล่านั้นจะเป็นผู้วางแผนแนวทางการแก้ไขเสียเอง แต่เป็นเพียงผู้ให้ค าแนะน าเท่านั้น
การมีส่วนร่วมของประชาชนในการลงทุนและปฏิบัติงาน เมื่อประชาชนมีความรู้สึก
เป็นเจ้าของกิจกรรมแล้ว ผลที่ตามมาก็คือ การมีส่วนร่วมในการด าเนินกิจกรรมที่วางไว้ นอกจากนั้น
นักพัฒนาควรจะกระตุ้นให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการลงทุนในรูปแบบของทรัพยากรที่
ประชาชนในชุมชนที่มีอยู่ตามก าลังความสามารถแทนที่จะใช้ทรัพยากรหรือปัจจัยจากภายนอกเสีย
ทั้งหมด การก าหนดการด าเนินกิจกรรมร่วมกันนี้เป็นการเสริมสร้างให้ประชาชนรู้จักการท างานร่วมกัน
การมีส่วนร่วมของประชาชนในการติดตามและประเมินผล กระบวนการมีส่วนร่วม
ของประชาชนในขั้นตอนนี้ ท าให้ประชาชนได้มีการประเมินว่าผลงานที่ตัวเองด าเนินการไปนั้นได้รับ
ผลดีหรือได้รับผลประโยชน์มากน้อยเพียงไรและมีอุปสรรคอะไรบ้างที่เกิดจากการด าเนินงานนั้น
การที่ประชาชนมีส่วนร่วมในการประเมินผลนี้ จะท าให้ประชาชนรู้แจ้งเห็นจริงว่า กิจกรรมที่พวกเขา
ท าไปนั้นดีหรือไม่ดีอย่างไร ซึ่งพวกเขาได้น าไปใช้ในการวางแผนแก้ไขปัญหาในโอกาสต่อไป
ทัศนีย์ ลักขณาภิชนชัช (2548) ได้ระบุขั้นตอนการมีส่วนร่วมของประชาชนไว้
4 ขั้นตอน คือ
1) ร่วมคิด โดยศึกษาถึงสภาพที่เป็นอยู่มีอะไรเดือดร้อนและมีสาเหตุมาจากอะไร
2) ร่วมวางแผน โดยวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา การจัดล าดับความส าคัญของปัญหา
และพิจารณาทางเลือกในการแก้ไข
3) ร่วมด าเนินการ โดยด าเนินการตามโครงการ และแผนงานที่ได้ก าหนดไว้
4) ร่วมติดตามและประเมินผล โดยการประเมินผลความส าเร็จหรือล้มเหลวของงาน
เป็นระยะๆ และท าการแก้ไขปัญหาอุปสรรคที่เกิดขึ้น
