Page 152 - Metode Penelitian Kuantitatif, Kualitatif, dan Penelitian Gabungan by Muri Yusuf (z-lib.org)
P. 152

B      a   b     1 4
                                                                   Bab 14



                                                         T
                                                                               D
                                                                          N
                                                                                      N
                                                                                                 K
                                                                   M
                                                                                   A
                                                                                                    N
                                                                                                        I
                                                 I

                                                            R

                                                 INSTRUMEN DAN TEKNIK
                                                                                           T
                                                               U
                                                                                                          K
                                                                                              E
                                                       S
                                                                        E
                                                   N
                                                     P  E  N   G  U   M    P  U  L  A  N     D  A  T  A
                                                     PENGUMPULAN DATA
                            Dalam penelitian yang menggunakan pendekatan kualitatif peneliti ialah instru-
                            D a l a m   pe n e l i t i a n   y a n g   m e n g g u n a k a n   pe n d e k a t a n   k u a l i t a t i f   pe n e l i t i   i a l a h   i n s t r u -
                      men penelitian. Keberhasilan dalam pengumpulan data banyak ditentukan oleh ke-
                      m e n   pe n e l i t i a n .   K e b e r h a s i l a n   d a l a m   pe n g u m pu l a n   d a t a   b a n y a k   d i t e n t u k a n   o l e h   k e -
                      m
                                                                                                                     l
                                                                                                                      i
                                                           a
                                                                                                       o

                      mampuan peneliti menghayati situasi sosial yang dijadikan fokus penelitian. Ia dapat
                                                                                                                        i
                                                     g
                                                                                          i
                                                                                                            s
                                                                                                                       t
                                            t
                                                                             i
                        a
                                                        a

                                                                                                                  n
                                             i
                                                       h


                                               m
                                                                                                      f
                          m
                             pu

                                                                                      g
                                                                                 y
                                                                              a
                                                                                l
                                                                                         d
                                                                                                              pe
                                                                                                                   e
                                                          y
                                                             t
                                                                   u
                                                                                                                                 d
                                                                         s
                                                                                                                                   a
                                                                                              d
                                       n
                                                  e
                                                                  t
                                                                                            a
                                                                                    n
                                  n

                                    pe
                                                                                                          u
                                                                       i
                                                                                                                                        t
                                                                                               i
                                                                      s
                                                                                                k
                                                                                                                                    pa

                                                   n

                                                                     a
                                                                                                  a
                                                                                                         k

                                                              i
                                                                                           j
                                                                s
                                                                                                                            .
                                            i
                                                                            s
                                                                                                                        a
                                           l
                                                                                                   n
                                                                                                                          n
                                                                                   a
                                                                 i
                                a
                                         e
                                                                                                                               a

                                                                          o
                                                                                                                             I
                                                a
                                                                                      l
                                                                                     e
                                                  r
                                                                                                          a
                        e
                          l
                                                                                                  r
                                 a
                                        a
                                                                                           i

                                k
                                         w
                                     w

                                                                                               h

                                                                                            a
                                                                                                a
                                   n
                                               c
                                                                                        t
                                             n

                                                                                       i
                                                                                                       m
                           a
                                                                                          ,
                                            a
                                                                                                   u
                              u
                            k
                                                                                         i
                                                                                                     s
                                                                             n
                                                              n
                                                            a
                                                                                                                        g
                                                                                                                            m

                                                                                                                          a
                                                                           a

                                                                                                                  m

                                                         n
                                                                                                                     e
                                                                                                                      n
                                                                               g
                                                           g
                                                                s
                                                                                                                                     t
                                                                       k
                                                                   b
                                                                                                                                    i
                                                                                                                                       -
                                                                      e
                                                                                                                                      u
                                                                     j
                                                                  u
                                                                                                                                t
                                                                          y
                                                                                                                              a

                                                                                                                                  s
                                                                                                                                 i

                                                                                                                u
                                                      d
                                                                                   i
                                                                                                              p
                      m
                      melakukan wawancara dengan subjek yang diteliti, ia harus mampu mengamati situ-

                                                                                                           m
                                                       e
                                                   a
                                                                                 d
                                                                                    t
                      a s i   s o s i a l ,   y a n g   t e r j a d i   d a l a m   k o n t e k s   y a n g   s e s u n g g u h n y a ,   i a   d a pa t   m e m f o t o   f e n o m e -
                      asi sosial, yang terjadi dalam konteks yang sesungguhnya, ia dapat memfoto fenome-
                      na, simbol dan tanda yang terjadi, ia mungkin pula merekam dialog yang terjadi.
                      n a ,   s i m b o l   d a n   t a n d a   y a n g   t e r j a d i ,   i a   m u n g k i n   pu l a   m e r e k a m   d i a l o g   y a n g   t e r j a d i .
                      Peneliti tidak akan mengakhiri fase pengumpulan data, sebelum ia yakin bahwa data
                      P e n e l i t i   t i d a k   a k a n   m e n g a k h i r i   f a s e   pe n g u m pu l a n   d a t a ,   s e b e l u m   i a   y a k i n   b a h w a   d a t a
                      y a n g   t e r k u m pu l   d a r i   b e r b a g a i   s u m b e r   y a n g   b e r b e d a   d a n   t e r f o k u s   pa d a   s i t u a s i   s o s i a l
                      yang terkumpul dari berbagai sumber yang berbeda dan terfokus pada situasi sosial
                      y a n g   d i t e l i t i   t e l a h   m a m pu   m e n j a w a b   t u j u a n   pe n e l i t i a n .   D a l a m   k o n t e k s   i n i   v a l i d i t a s ,
                      yang diteliti telah mampu menjawab tujuan penelitian. Dalam konteks ini validitas,
                                                                                   l
                                                  g
                                                                                            a
                                                                  n
                                                                                           l
                                         n
                                                                     u
                                                                                    a
                                                                                              k
                                                                   g
                                       a
                                                                       l
                                                                         t
                                      d
                                                                        a
                                                    u
                                             r
                                                      a
                                                                              )
                                                            (
                                                      l
                                                                                         d


                                                        s
                                              i

                                                                                 t
                                                         i
                                               a
                                                 n
                                                                           o
                                                                                           i
                                                                                      h
                                                                          i
                                                                a
                                                               i
                                            t
                                                                             n
                                                             t

                                                              r
                                                                                  e
                       e
                                                                                                         e
                                                                                                       d
                        l
                      reliabilitas,  dan  triangulasi  (triangulation)  telah  dilakukan  dengan  benar,  sehingga
                                                                                                            g
                                                                                                           n
                      r
                         i
                                                                                                    n
                              l
                               t
                               i
                           b
                          a
                             i

                                                                                                              a
                                                                                                                               h
                                                                                                                                 i
                                                                                                                             s
                                                                                                                              e
                                                                                                                                     g
                                                                                                                                       a
                                                                                                                                  n
                                                                                                                                    g

                                                                                                                   b
                                                                                                                    e
                                                                                                                n

                                                                                                                         r
                                                                                                                          ,
                                                                                                                      n
                                                                                                                        a
                                                                                                   a

                                  s
                                                                                                 k
                                a
                                                                                               u
                                   ,
                       e
                                                                                              k
                                                                                                d
                                                                                            a
                                                                                                                             a
                                                                                                                            i

                                                                                                         k
                                                                                                               a
                         t
                                                                                       )
                                                                                                                    o
                                                                                                                                a
                          e
                                                                                                       u
                                                 )
                                                                                                                              p

                                                                 i

                                                    a
                                                               i
                                                                                                               l
                      k
                                                                                                                        h
                                                                                                            n
                      ketepatan (accuracy) dan kredibilitas (credibility) tidak diragukan lagi oleh siapa pun.


                                                               b
                                                             d
                                                      n
                                                   d
                                                           e
                                                                                                           a
                                                                                                                      l
                                                                                                                           s
                                                                                                                       e

                                                                                          i
                                                                                                    a

                                                                    t
                                                                                                                                  p
                                                                                                  i
                             a
                                                                                                                                        .
                                                                                                                                    u
                               a
                                                                     a
                                                                                                                   i
                                                                                                                                      n

                                                          r
                              t
                                                                                          d
                                                                      s
                                                                   i
                                 n

                                                                                                      g
                                                                                                                 g
                           p
                                                                                                   r
                                    (
                                                                  l
                                                        k

                                                                                         t
                                                                        (
                                         u
                                                                            e
                                                                               i
                                                                              d
                                       c
                                     a
                                                                                   l
                                               y
                                                                                b
                                           r
                                                                          c
                                              c
                                                                                  i
                                                                           r
                                            a
                                                                                    i
                                                                                    t
                                                                                     y
                                        c
                                                          u
                                                                                                                     b
                                                                                                                    e
                                                                                              l
                                                                              d
                                      p
                                                            m
                                                                  l
                                                                   a
                                     a
                                                                         a
                                                                                                                               e
                                                                                                                                 r
                                                                                                                                  i
                                                                     n
                                                                                                                                      t

                                                                                                                                   k
                                                                       d
                                                                                                                                     u
                                                                                               t
                                                                            a
                                                                                                                          a
                                                                                                                       a

                                                                                                                         g
                                                               pu

                                                                                                                              b
                                                                                               i
                                   r
                                                                                                                            i
                                                                           t
                                                                                                 a
                                                 k
                                                                                            e
                                                                                                       u
                                        a

                                                i
                                                                                                           i
                                                    pe
                                                                                                            t

                                                                                                         a
                                                                                    m
                                                                                                          l
                                                                                       pe
                                                                                          n
                                           e
                                b
                               e

                                                                                                   n
                                          t

                             Beberapa teknik pengumpulan data dalam penelitian kualitatif sebagai berikut.                             .
                                               n
                                                                                                     k

                                             k
                             B
                                  e
                                                                                 l
                                                         g
                                                                                a
                                                                                                             a

                                                       n
                                                                                                                i
                                                                                                                 f
                                                                                                i
                                                                                                               t
                                                                                  a
                                                                                                                   s
                      A.  WAWANCARA ((INTERVIEW))
                                                       N
                      A.
                                     AN

                                                         T
                                                                   E
                            W
                                                             R
                                             AR
                                                           E
                                                                VI
                                          C
                                                      I
                               AW
                                                                     W
                                                 A
                                                                                                                n


                                                                       t
                                                                                                                    n
                                                                                                     i
                                                                               n
                                                                                                                                   u
                                                                                                   d
                                                                                           d
                                                                                         g

                                                                                                                                     m
                                                                                                                                       -
                                                                                                                   u
                                                                                 i
                                                                                                                           m
                                                                                                                       u
                                                                                  k
                                                                                                          n
                                                                                    y
                                                                             k
                                                                                                             k
                                                                            e
                                                                                             a
                                                                                                                         k

                                                                                                           a

                                                                           t
                                                                                                               a
                                                                                                      g
                                                                                                                                n
                                                                                                                                 g
                                                                                                  t
                                                                        u
                                                                                       n
                                                                                     a
                                                                                                        u
                                                                                              pa
                                                                                                                      t
                                                                                                                              e

                                             m
                               a
                                               e
                                                    pa
                                                                  h
                                                 r
                                          a
                                                             s
                                                                a

                            W
                            Wawancara merupakan salah satu teknik yang dapat digunakan untuk mengum-
                                         r
                                      c
                                                       k
                                                              a
                                                                l
                                                          n
                                                                      a
                                        a
                                                                    s
                                   a

                                    n

                                                         a
                                w

                                                  u
                      pulkan data penelitian. Secara sederhana dapat dikatakan bahwa wawancara (inter-
                      pu l k a n   d a t a   pe n e l i t i a n .   S e c a r a   s e d e r h a n a   d a pa t   d i k a t a k a n   b a h w a   w a w a n c a r a   ( i n t e r -
                                                         a
                                                                                                          a
                                                       d

                                                         i
                                                                                                         t
                                                                                r
                                                                                             r

                                                                                                       n

                                                                                 o
                                                                                    e
                                  a
                                                                                                  s
                                                   e
                                                                                               a
                                    a
                                                                                      s
                                                 k
                                   l
                                                                                                k
                                d

                                     h
                                                     a
                            )
                                                                                                     a
                                                                                   s
                                                                                                   i
                              a

                                                    j
                                                                                        i
                                                                                                                             a
                                            a
                                                                                                                     a
                                                                           u
                                                              a
                                         s
                                                                                                                  w
                                                                                            e
                                                                t
                                                                 a
                                                                          t
                                                                                           t
                                                                                                                            c
                                                                                                                          n
                                          u
                                                                                                                      w
                                             t
                                                                                                                         a

                                                                                                           r
                                                                  u
                                                                                                                                a
                                                                              p

                                                                                                                                   (
                                                           n
                                                                                         n
                                                                     s
                                                                       u
                                                                                                                               r
                                                                                                               pe
                                              u


                                                                        a
                                                                                                            a

                      v
                        e
                                                                                                                                       -
                       i
                                                                                                                                      n
                                                                                                                                     i
                         w
                        view) adalah suatu kejadian atau suatu proses interaksi antara pewawancara (in-
                      t e r v i e w e r )   d a n   s u m b e r   i n f o r m a s i   a t a u   o r a n g   y a n g   d i w a w a n c a r a i   ( i n t e r v i e w e e )   m e -
                      terviewer) dan sumber informasi atau orang yang diwawancarai (interviewee) me-
                                           s
                                                                                              b
                                        k

                                       i
                                                                                          n
                                     n
                                         a
                                                                                                                     r
                                                                                                                   a

                                                                                                                      a
                                                                                                              a
                                                                                                            w
                                                                                                                  c
                                                                                                                n
                                                                                                                         m
                                                                                                                                   k
                                                                                                                                  a
                                                                                                                                       n
                                                                                                                                     a
                                                                                                                             r
                                                                                                                            e
                                                                                                                                p
                                                                                                                              u
                               o
                                                                                                   w
                                                                                                     a
                             k
                                                                                               a
                                   u
                                m
                                                                                                 h

                      a
                                                                                                        w
                      l lalui  komunikasi  langsung.  Dapat  pula  dikatakan  bahwa  wawancara  merupakan
                                                                                                          a
                           i

                        l
                         u
                                                             D
                                                 n
                                                                                       k

                                                      u
                                                                           l
                                              l
                                                                            a
                                                                                i
                                                         g
                                                                                 k
                                                       n
                                                           .

                                               a
                                                                               d
                                                    s
                                                                                         a
                                                                       pu

                                                                                      a
                                                   g
                                                                                     t

                                            i
                                                                                   a
                                                                a
                                                                     t
                                                                 pa
                      percakapan tatap muka (face to face) antara pewawancara dengan sumber informasi,

                      pe r c a k a p a n   t a t a p  m u k a   (   f a c e   t o   f a c e )   a n t a r a   pe w a w a n c a r a   d e n g a n   s u m b e r   i n f o r m a s i ,
                      di mana pewawancara bertanya langsung tentang sesuatu objek yang diteliti dan
                      d i   m a n a    pe w a w a n c a r a    b e r t a n y a   l a n g s u n g   t e n t a n g    s e s u a t u    o b j e k    y a n g   d i t e l i t i   d a n



       a
         a



          k

       k






         a
                      telah dirancang sebelumnya.
       t



          t a         t e l a h   d i r a n c a n g   s e b e l u m n y a .




       s


         s
         u

       u





       p
         p




         a



       i
          i     a


                                              or
                                                               m
                                                                         r
                                                                           uhi
                                                                                W
                                                                    ng

                                                                  e

                                      -
                                                          M
                                       f
                                         a
                                                                                              a
                                                             e
                                  t
                                                                                                 a
                                                                                        a
                            F
                                            t
                                                                                      w
                                                    a

                                                                                                r
                                                                       a
                              a
                                   or
                                                     ng
                                k
                                                                                          nc
                                                                                    a
                                          k
                                                  y

       s

         s            1.  1.  Faktor-faktor yang Memengaruhi Wawancara




           e

       e
       n

           n


         o



       o


          d                   Ada empat faktor (Warwick-Lininger, 1975), yang menentukan keberhasilan


       d


                                                               i
                                                                    -
                                                                        n
                                                                                    9
                                   e
                                                                                                                                  s
                                             a
                                                                                                                    n
                                                                                          )
                                                                                                                                 a
                                                  o

                                                                  k
                                                                                                                              r

                                                                                                                               h
                                                                                                                            e
                                                                                        5
                                                                     Li
                                                                                                                         e
                                                                                                                       k
                                                                                                                                    l
                                            f
                                          t
                                                                                                n
                                                                                                                                     a
                                                                                           ,
                                                                          n
                                                                         i

                                                                c
                                                                                                                                    i
                                                                                                                           b
                                                                                                                                       n
                                                            r

                              d
                                               k
                                                                                                     m
                                                                              e
                                                                                   1
                                    m
                                                                            g
                                                                                                              t
                                                                                                             n

                                                                                               a
                                                                                             y
                                                       W
                                                                                 ,
                                                 t
                                                                                                        e
                                                                                      7
                                                                               r
                                                      (
                                                          a
                            A
                                                                                                           e
                                                                                                         n

                                       pa
                                                                                                  g
                                                                                                               u
                                                   r
                                                                                                                 k
                                                                                                                   a
                                a

                                                             w


         n



       i

            i       n



       /
          /



         m

       m

                                                  t
                                     a
                                 e
                                                                                                       i
                         l
                                                                                                                                 h
                                                                                                   a
                                                                                      a
                                                        m
                                                                                r
                          a
                                                                                                                                        i
                                                   a
                                                                                                    l
                                                                                                                                      g
                                                     p
                                                                                    k
                               p

                                                                     u
                                                                                                                                    l
                                                                                                                                    a
                                                                                                  l
                           m
                                                 a
                                    c
                                                                                 c
                                                                                   a
                                                                       pu
                                                                                                     u

                                                                          n
                                                                                                                         h
                                                                                                             d
                                                                                                e
                                                                                                                        i

                                                                                                                           -
                                                            k
                                                              a
                                                                             pe
                                                                                        pa


                                        a
                                                                                                                 .

                                                                                                               i
                                                                                                                a

                                                                                                                       b
                                                                                                           e
                                  r
                                                                                                                              b
                      d
                                                                                           n
                                                                                                                   Le
                                                                                                         m
                                                                   a
                                                                                                                                i

                       a
                                                                                              m
                                                          u
                                       k
                                                t
                                                                                                                            l
                                                                                                                             e
                                          pa
                                             n
                                                                 m


           o          dalam percakapan tatap muka maupun percakapan melalui media. Lebih-lebih lagi

       o

       c

         c


       .  .
   147   148   149   150   151   152   153   154   155   156   157