Page 33 - ΑΝΤΙ - ΤΕΥΧΟΣ 29 - 1975

ΕΠΙΣΤΗΜΗ _

HOAITIKH:

συνυπάρχουν

δέν

’ὑπάρχουν

Ἰδεολογικὴ διάχυση καὶ πνευματικὴ πόλωση Μιὰ εὐκαιρία ·

Στὸν ἐπιστήμονικὸ χῶρο τῆς μεταὸικτατορικῆς δημιουργικῆς σύνθεσης

Ἑλλάὸας παρατήροῦνται ὁύο τάσεις. Σύμφωνα

με τὴν πρώτη, ὁ ἐπιστήμονας ἀπὸ πεποίθήσή, ποὺ προσφέρει

παιὸεῑα ἢ νοοτροπία ἀποφεύγει ν’ ἀναμιγνύεται ή μεταδικτατορικὴ

στὴν πολιτική, γιατῑ θεωρεῖ τὴν ἐπιστήμη σὰν

αὐτοσκοπό, πέρα ἀπὸ πολιτικὲς προεκτάσεις καὶ πραγματικότητα

ὑπολογισμούς. Σύμφωνα μὲ τὴ ὁεύτερή, ὁ

ἐπιστήμονας, ἀπὸ ἰὸεολογικὴ τοποθέτησή,

ψύχολογικὴ παρόρμηοή ἢ ψυχρό ὑπολογισμό,

τείνει νὰ προσὸεθεῖ στούς πόλους τῆς ἐξουσίας,

γιατῑ θεωρεῖ, τουλάχιστο στὴν πράξή ἂν ὄχι στὴ

θεωρία, τὴν ἐπιστήμη σὰν τὸ μέσο γιὰ τὴν

ἐπίτευξή συγκεκριμένων κοινωνικῶν (πολιτικῶν) Ῐού Πανταζῆ Τερλεξή

στοχων.

Καὶ οἱ δύο τάσεις θὰ πρέπει νὰ θεωροῦνται καταστρεπτικὲς γιὰ τῆς ἐπιστήμης) γιὰ δικούς της σκοποὺς καὶ ὅπου ἡ ἐπιστημονικὴ

κάθε δημοκρατικὴ κοινωνία, γιατὶ καταλήγουν ε’ίτε στῆ νόθευση ἀλήθεια κατέφυγε στὴ δύναμη γιὰ νὰ ἐπιβληθεῖ, ,πάντα δημι-

τῆς λαῑκῆς κυριαρχίας, εἴτε στῆν ἐπιβολὴ τεχνοκρατικοῦ πνεύ- ουργήθηκαν δυσάρεστες καταστάσεις γι’ αὐτοὺς ποὺ ὑποτίθεται

ματος στὸ μηχανισμὸ τῶν κυβερνητικῶν ἀποφάσεων. Τέτοιου ὅτι καί οἱ δυὸ αὐτές «τεχνικές» προτίθενται νὰ ἐξυπηρετήσουν.

εἴδους ἐξελίξεις προκαλοῦν σύγχυση καὶ παρεξηγήσεις, σχετικὰ Γιὰ τὸ πρόβλημα, ὅπως φαίνεται, δέν μπορεῐ νὰ βρεθεῐ μιὰ

μὲ τὴ φύσηΙ τῆς πολιτικῆς καὶ τὴ σχέση της με τὴν ἐπιστήμηζ μόνιμη καί ὁριστικὴ λύσῃ, ποὺ νὰ ἰσχύει σὲ ὃλες τὶς ἐποχές καί

“Av καί στὴ θεωρία καὶ οἱ δυό, πολιτικὴ καὶ ἐπιστήμη, εἰναι σὲ δλες τὶς κοινωνίες. Είναι πάντα παρὸν στὸν ἐλληνικὸ χῶρο

κοινωνικὲς «τεχνικὲς» μέ συγκεκριμένα ὅρια καί δραστηριότη- καὶ ἐμφανίζεται ἀκόμη ἐντονότερο, ὕστερα ἀπὸ μιὰ ἑφτάχρονη

— τες, στὴν πράξη παρουσιάζουν καὶ οἱ δυὸ τὴν τάση νὰ θέλουν νὰ διακοπὴ ὁμαλῆς πολιτικῆς ζωῆς καί μιᾶς βίαιης ἐπιβολῆς τεχνι-

ἐπιβληθοῦν ἡ μιὰ στὴν ἄλλη. Σὲ παλιότερες ἐποχές, ἠ ἐξουσία κῶν ὁρίων, ὰνάμεσα στῆν πολιτικὴ καὶ τὴν ἐπιστήμη. Γενικὰ καὶ

εἶχε πάντα τὴ ὃύναμη νὰ καθυποτάζει τὴν ἐπιστήμη, κατὰ τρόπο μακροχρόνια, ἡ λύση τοῦ προβλήματος ἐξαρτᾶται κυρίως ἀπὸ

ἀπόλυτο καὶ αὑταρχικό. Ἐξ ὅιλλου, σὲ παλιότερες ἐποχές, τὰ τὸ τεχνολονικὸ ὑπόβαθρο, ποὺ ὁπωσδήποτε ὑπάρχει στὴν

ἠθικὰμ καὶ πολιτικὰ προβλήματα δὲν ἧταν ἀπόλυτα συνυφα- ἱεράρχηση τῶν κοινωνικῶν ἀξιῶν, σὲ μιὰ δεδομένη κοινωνία.

σμένα μὲ τὴν ἐπιστήμη. Ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ὅμως ποὺὴ ζωή μας ὅλο Γιατὶ καὶ ὅταν ἀκόμη συμφωνοῦμε γιὰ τὸ τί εἶναι «ἐπιστήμη»

καὶ περισσότερο ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὶς ἐπιπημονικές ἀνακαλύψεις καὶ τὸ τί εἶναι «πολιτική», εἶναι δύσκολο νὰ συμφωνήσουμε γιὰ

- καὶ τὶς τεχνικὲς ἐφαρμογὲς καὶ λιγότερο ἀπὸ τὴν τύχη ἢ τὴ θεία τοὺς σκοποὺς ποὺ πρέπει ἡ κάθε μία νὰ ἐπιδιῶκει.

πρόνοια, παρατηρεῖται τὸ ἀντίθετα ή ἐπιστήμη, μὲ τὴν κὰλυψη Μὲ βάση αὐτὰ τὰ δεδομένα, Θὰ ἤθελα νὰ κάνω μερικές πα-

τῆς τεχνικῆς, νὰ προσπαθεῐ νὰ ἐπιβληθεῖ ἢ νὰ περιορίσει τὴν ρατηρήσεις πού, ἐνῶ μπορεῑ νὰ μὴν ἐχουν- καθολικὴ ἰσχύ, σχετί-

ἐξουσία. Ἀλλὰ ὅταν καί ὅπου ἡ δύναμη (ἀντικείμενο τῆς πολι- ζονται ὅμως ἂμεσα, ὅπως πιστεύω, μέ τῆν ἑλληνικὴ πραγματικό-

τικῆς) χρησιμοποίησε τὴν ἐπιστημονικὴ ἀλήθεια (ἀντικείμενο τητα. Οἱ σκέψεις μου αὐτὲς ξεκινᾶνε ἀπὸ ἕνα γενικὸ ἀφοριομὸ

33