Page 35 - ΑΝΤΙ - ΤΕΥΧΟΣ 29 - 1975

σχέσεις καί κοινωνικὰ ῦποσυστήματα, τὸ καλλιτεχνικὸ, τὸ οἰκο- έπιτυγχάνεται στῆν κοινωνία τῶν-ἀνθρώπων αὐτόματα ἢ τυ-

νομικο, τὸ έπαγγελματικὸ κ.λπ. Στὸ τέλος γίνεται νοοτροπία καί χαῐα, ὅπως πολλοὶ θιασῶτες τοῦ συστήματος τῆς «ἐλευθέρης

ὀργάνωση, ἀγωγὴ καί θεσμός, με ἀποτέλεσμα να χάνεται τὸ αἵ- ἀγορᾶς» ἣ τῆς «Θείας πρόνοιας» ῦποστηρύζουν. Χρειάζεται

σθη μα τῶν ἀποχρώσεων καὶ να δημιουργοῦνται κοινωνικὲς πο- συνειδητὴ καί συστηματοποιημένη προσπάθεια. Εἶναι ἕνας

λωσεις. Καὶ οἱ έξελίξεις αὐτὲς διευκολύνονται ἀπὸ τὸ γεγονὸς ἀδιάκοπος (καὶ συχνα ἀπελπις) ἀγῶνας. Γιῖ αὐτὸ καί οῖ προσ-

ὅτι ἡ «πολιτική», μὲ την παραμόρφωση που έχει ὑποστεῐ, μέσα πάθειες για τὴ διατήρηση ἢ τὴν ἐπαναφορὰ τῆς κοινωνικῆς

στὸ λαβύρινθο τῶν σχέσεων ποὺ ἐπέβαλε τὸ τεχνολογικὸ κατε- ἰσορροπίας (τὴν έξουὸετέρωση τῆς «έντροπίας» θα πεῖ ὁ σύγ-

στημένο, έχει ὁπωσδήποτε παρασυρθεῖ στὸ ἐπίπεδο τοῦ παρά- χρονος κοινωνικὸς ψυχολόγος), καί ὅταν ἀκόμη ἀποτολμοῦνται

λογου καὶ τοῦ έφήμερου, με ἀποτέλεσμα να χάσει τὶς έλεγκτικὲς συνειδητα καὶ συστηματικά, δέν πετυχαίνουν πάντα τὸ στόχο

ἱκανοτητες ποὺ τῆς εἶχε προσδώσει ἡ πολιτικὴ φιλοσοφία τοῦ τους. Προῦπόθεση πάντως για τὴν έκπλήρωση τῶν προσπα-

διαφωτισμοῦ, στὸ τέλος τοῦ περασμένου καὶ στίς ἀρχὲς τοῦ ση- θειῶν μας εἶναι, πάνω ἀπ’ ὅλα, ô ἀκριβὴς προσδιορισμὸς τῶν

μερινου αἰώνα. γ κοινωνικῶν στόχων καί fi ὃυνατότητα συνεχοῦς ἐλέγχου τῶν

Ἠ γραφειοκρατικοποίηση τῆς οἰκονομίας καί τῶν άλλων φορέων τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου, ποὺ ἐνεργοῦν για τὴν πρα-

κοινωνικῶν δομῶν, ποὺ εἶναι έκτεθειμένες 0‘ ἕνα εἶδος «ὀπορ- γμάτιοοή τους. Αὐτὸ διευκολύνεται ἀπὸ τὴν προσεκτικὴ ἀναζή-

τουνιστικοῦ έτατισμοῦ», αναπόφευκτη συνέπεια τῶν νέων πα- τηση τῶν ἀντιφάσεων καὶ τὴν κατανόηση τῆς ὑφῆς τῶν συγ-

ραγωγικῶν σχέσεων, ὁδηγεῖ στὴν έπαγγελματικοποίηση τῆς πο- _ κρούσεων, που κάθε φορὰ παρουσιάζονται με καινούργια ὅψη

λιτικῆς καί στὴ δημιουργία ἑνὸς ε’ίδους «ἱερατείου τῆς γνώ- καὶ ἀπὸ διαφορετικὲς κατευθύνσεις. Ἡ κατα τρόπο ὅμως δο-

σεως», μιᾶς «τάξεως τεχνοκρατῶν», ποὺ ὅλο καί περισσότερο γματικὸ θεωρηση τῆς κοινωνικῆς αὐτῆς διαλεκτικῆς, δέν εἶναι

ὑπερτιμοῦν τὸ «μέσο» σε βάρος τοῦ «σκοποῦ». οὔτε πολιτικὴ οὔτε ἐπιστήμης εἶναι στῆ χειρότερη περίπτωση

Σὲ μια κοινωνία ὅπου τὸ ὅραμα τῶν ἰδεολόγων καὶ τὸ «κο- πόλεμος καὶ καταπίεση, στὴν καλύτερη παραλογισμὸς καί οῦ-

σμικὸ πλάνο» τῶν ὀρθολογιστῶν για τὴν έκλειψη τῆς ἀδικίας τοπία.

καὶ τὴν επικράτηση τῆς λογικῆς, ἐξακολουθεῖ ακόμη να εἰναι “Ο συγκερασμὸς τῶν διαφόρων ἀντιφατικῶν τάσεων ποὺ θα

οῦτοπιστικὸ καὶ συγκεχυμένο, προβάλλει έπιτακτικα ἡ ἀνάγκη ὲπιφέρουν τὴν κοινωνικὴ ἰσορροπία, θα πρέπει να ἑπιδιωχθεῐ

δημιουργίας προῦποθέσεων για τὴν ἀνάπτυξη τόσο τῶν τάσεων σε πολλα ἐπίπεδα. Πάνω ἀπ’ ὅλα ὅμως στέκει ἡ εὐθύνη τοῦ

ποὺ συντελοῦν στὸ λειτουργικὸ πολυκρατισμὸ (ἀτομικότητα, ἐπιστήμονα καὶ τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου, να μῆ φέρει ἀντι-

αὐτοδιάθεση), ὅσο καί τῶν τάσεων που ένισχύουν τὴν πολιτι- μέτωπους τὴν «πολιτικὴ» καί τὴν «τεχνολογία». Τὸ ἀποτέλεσμα

στικὴ καθολικότητα (συλλογικὴ συνείδηση). Ἂν επικρατήσουν ἀπὸ τὴ σύγκρουση αὐτὴ καί ἀπὸ τὴν επικράτηση τῆς μιᾶς «τε-

οἱ τάσεις τῆς μιᾶς νοοτροπίας, μὲ τις δομικές της προεκτάσεις, χνικῆς» πάνω στῆν άλλη, θα εἶναι ἢ τὸ ἀπόλυτα παράλογο ἢ τὸ

σὲ βάρος τῆς άλλης. τὸ κοινωνικὸ σύστημα δὲν λειτουργεῖ πια ἀπόλυτα λογικό, καταστάσεις καί οἱ ὃυὸ ἀσυμβίβαστες με τὴν

ἀνθρωπιστικὰ ἢ μαζικοποιεῐται. Μπροστὰ σὲ τέτοια τραγικὰ ανθρώπινη φύση. Ἡ επιστημονικὴ κοινότητα, για να ὑπηρετή-

ἐνδεχόμενα, ὁ ρόλος τοῦ ἐπιστήμονα καὶ τοῦ πνευματικοῦ αν- σει ἀντὶ να κυριαρχήσει, θα πρέπει να τείνει στὴ δημιουργία

θρώπου γενικότερα, εἶναι να παρατηρεῐ, να ἀξιολογεῐ καὶ να προύποθέσεων ποὺ θα συμβιβάσουν τὶς δύο αὐτὲς «τεχνικές».

δραστηριοποιεῖται κάθε φορὰ ποὺ ἀπειλεῖται να διασπαστεῐ ἢ Ἕνας τέτοιος συμβιβασμός, ἂν καί δὲν εἶναι πάντα ἀναπόφευ-

να μαζικοποιηθεῐ ἡ ὁμάδα. κτος, εἷναι πάντα χρήσιμος γιατὶ. πηγάζει κι ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι

“ Ἡ ἐπαγρυπνηση αῦτὴ δὲν εἶναι περιστάσιακὴ ἢ ἐρασιτεχνικη ὁρισμένου εἴδους ἀνθρώπινες σχέσεις δὲν μποροῦν να ἐπηρε-

πνευματικὴ ἀσκηση, ἀλλὰ μια συνεχὴς καὶ συστηματικὴ προσ- ασθοῦν ἀπὸ τὴν τεχνολογία, ένῶ ἀλλες δὲν εἰναι εύκολο να πο-

πάθεια. λιτικοποιηθοῦν. Πολλὰ τεχνολογικὰ προβλήματα δεν μποροῦν

Πλήρης καὶ διαρκὴς βέβαια ἰσορροπία, ανάμεσα στίς δύο να λυθοῦν «ἐπιστημονικά», ὅπως καὶ πολλα «πολιτικὰ» προ-

αὐτὲς τάσεις, δὲν εἶναι δυνατὸν να ὑπάρξει. Ἡ ἁρμονία δὲν βλήματα δὲν μποροῦν να βροῦν λύσεις, έφαρμόζοντας τὸν

35